Familiegeschiedenis : "De halve Japanner"

In mijn jeugd hoorde ik van mijn Surinaamse familie dat mijn betovergrootvader  William Henri Karel Nielo (1830-1892):  een “halve Japanner” was. Wat spannend, voorouders uit Japan.

William Henri Karel Nielo,
1830-1892

Door dit verhaal kreeg ik belangstelling voor de geschiedenis van Japan, echter hoe meer ik te weten kwam, hoe onwaarschijnlijker werd de Japanse afstamming van mijn betovergrootvader.

De feiten op een rijtje:

In 1542 kwamen de Portugezen als eerste Europeanen in Japan. De Japanners waren toen niet afkerig van contacten met de Europeanen. Handel was in het voordeel van beiden. Er werden zelfs Japanners op reis naar Europa gestuurd. 

Aan het eind van de 16^e eeuw raakte het hoge Japanse gezag echter steeds minder gecharmeerd van het christendom. Nog geen honderd jaar na de eerste contacten. Uiteindelijk werden in 1639 de laatste vreemdelingen het land uitgegooid, en werd het Japanners verboden om naar het buitenland te reizen. 

Niet alleen moesten alle vreemdelingen het land verlaten, maar ook de Japanners die een vreemde vader hadden. Toen de afsluiting werd afgekondigd verbleven enige duizenden Japanners buiten Japan, onder andere in andere Aziatische havensteden, op de Philippijnen en zelfs tot in Mexico.

 Alleen de VOC kreeg in 1641 een kleine handelspost in Nagasaki op het eiland Dejima  toegewezen. Westerse vrouwen mochten daar niet wonen. Nu waren de Japanners geen onmensen en ze gunden de smachtende VOC dienaren het gezelschap van speciaal daarvoor uitgezochte courtisanes. 

Kinderen die uit deze relaties werden geboren mochten Japan niet verlaten. Overigens hadden ook de Chinezen hadden een handelspost in Nagasaki.

In de periode tussen 1639-1853 gebeurde het wel eens dat een Japanse kustvaarder of visser door een storm naar andere kusten werd gedreven. Terug naar huis was geen optie, want dan wachtte de doodstraf.

In 1853 werd Japan gedwongen zijn havens te openen. 

Al gauw gingen mannen uit den vreemde relaties aan met Japanse vrouwen, maar de kinderen die uit deze relaties voortkwamen werden als Japanners beschouwd en mochten niet met hun vaders mee naar het buitenland. Pas in de laatste decennia van de 19e eeuw mochten westerlingen hun Japanse kinderen mee het land uit nemen. 

Nielo was  geboren in 1830 en in deze jaren was Japan nog hermetisch afgesloten voor westerlingen, met uitzondering van de Nederlandse handelspost op Dejima 

Het is duidelijk dat mijn betovergrootvader in 1830 geen Japanse moeder kon hebben gehad.

De vraag is nu hoe het verhaal in de wereld van mijn familie kwam. Door zijn exotisch uiterlijk vond men waarschijnlijk dat hij iets “Japans” over zich had. Uiteindelijk zal moeizaam archiefonderzoek licht moeten werpen op de herkomst van William Henri Karel Nielo. Maar wie weet of er toch niet ergens in een veel vroegere tijd, zo tussen 1639-1800 genen van een verdwaalde zoon van de Rijzende Zon bij een voorouder zijn binnengesmokkeld! Niets is onmogelijk:-)