150 jaar Keti-koti : 1 juli 2013

1 juli  2013  is het 150 jaar geleden dat Nederland formeel de slavernij afschafte in de West-Indische koloniën.

De systematische registratie van slaven en gemanumitteerden in 1863 en voorgaande jaren is te vinden in diverse archieven.

Namen van Surinaamse slavinnen en slaven in 1863 en voorgaande jaren zijn te vinden in de volgende bronnen:

- Slavenregisters: Nederland had onder druk van Engeland in 1814 de slavenhandel verboden (de slavernij bestond nog, maar de aanvoer van slaven uit Afrika hield op). Om toezicht te houden op dit verbod en de slavensmokkel tegen te gaan begon de overheid de slaven in Suriname te registreren. Vanaf 1826 werd er in Suriname een officieel slavenregister opgesteld. De slavenregisters zijn alleen lokaal in Suriname te raadplegen.

- 1832-1863 Manumissieregisters (op internet teraadplegen) 

- 1863  Emancipatiedatabase (op internet te raadplegen) 

Vóór de invoering van het slavenregister en het manumissieregister kan men gegevens over de slavenbevolking vinden in: “Oude Kranten” :  onder meer onder de zoekterm  "brieven van vrijdom" : bijvoorbeeld bij vertrek naar Nederland werd om vrijdom verzocht voor de slavin of slaaf die met de meester meereisde. Verder zijn er advertenties en andere berichten betreffende slaven.

Ook zijn er in vele huis- en familiearchieven gegevens over plantages, waarvan men mede-eigenaar of aandeelhouder was. (zie bijvoorbeeld www.archieven.nl)

Surinaamse plantages in het familiearchief Brantsen

De volgende gegevens over slaven en slavinnen op de plantages Vossenburg, ’t Eyland en Peperpot zijn gevonden in de archieven van de deftige Arnhemse regentenfamilie Brantsen en het Huis Verwolde.

Surinaamse plantages in het archief van het Huis Verwolde

In deze archiefstukken zijn rekeningen en verslagen over het beheer van de plantages aanwezig, waarin gegevens over de slavinnen en slaven zijn te vinden. Geboorte, sterfte en gezondheidstoestand  van de slavenbevolking waren van belang, want van invloed op het kapitaal van de plantage.

Slavenwoningen, door Th. Bray, 1850

Ze stonden er gekleurd op

De huidskleur van elke slavin en slaaf werd ook nog uitdrukkelijk vermeld ; neger(in), mulat en caboeger.

In de kolonie hanteerde men een “verfijnd” systeem van “rasvermening” naar verhouding blank-zwart en de daartussen liggende kleurlingen

 “De Kleurling-slaven zijn kinderen, door de Blanken bij de zwarte slavinnen verwekt. Zulk een kind is een Mulat of eene Mulattin. Wanneer een Mulat een kind bij eene Negerin verwekt, wordt de kleur weder donkerder, en zulk een kind noemt men Karboeger.

Een Blanke, kinderen bij eene Mulattin verwekkende, worden die kinderen Mistiesch genoemd; blank en Mistiesch geeft Kastiesch; blank en Kastiesch, Poestiesch; en de kinderen, die een Blanke bij eene Poestische verwekt, worden blanke Creolen genoemd. Doch ook uit deze kinderen is het verduivelde Negerbloed (taal der oude Kolonisten) nog niet geheel verdwenen.

Van alle slaven zijn de Kleurling-slaven het ongelukkigste; deze, door Blanken en Zwarten als een tusschenras beschouwde wezens, worden van beide kanten veracht en verstooten. In voeding en kleeding heeft een' Kleurling het niets beter dan een' Neger-slaaf; hij is zwakker en ziekelijker, en toch vordert men even veel en even zwaar werk van hem…” (boek uit 1842) 

Mulattin, 1850 door Th. Bray

Bij de hieronder genoemde mensen heb ik alleen de aanduiding mulat en caboeger erbij gelaten. De overigen kregen de aanduiding neger of negerin

Slavennamen

0556 Huis Verwolde inventarisnummer 1430 betreft de plantages Peperpot en 't Eijland

1796-1797 Plantage Peperpot:

Overleden de volgende slaven

Adam, onder behandeling van de chirurgijn Kammel

Fortuijn aan waterzucht

Profit “subit overleeden”

August, oud aan de teering

Claas aan venerique zweren

Quasseba aan hartziekte

Sara, zuigeling

Werden geboren:

De mulattin Antoinette gekraamd van een Carboeger Jonge, genaamd Christian

De mulattin Matras gekraamd van een Mistice Jonge, genaamd Hermannus

De negerin Catharina gekraamd van twee negermeisjes, genaamd Sara en Rebecca

1796 Plantage ’t Eijland Overleden:

Soldaat aan waterzucht

Affiba, “oud en afgeleeft”

Julij aan de mazelen

Cornelia aan de tering

Het meisje Africa aan de jas

(Jas, Jaas, Jaws, Yaws:  framboesia tropica)

1796 Plantage ’t Eijland Werden geboren:

Charlotta gekraamd van een meisje genaamd Premiere

Missie gekraamd van een jonge genaamd Welkom

1797 Plantage ’t Eijland Overleden:

Februarij aan hartziekte, door het grond eten veroorzaakt

Quako aan de zwelziekte

Japan aan de klem

Maart aan de Jaas

November aan ’t grond eeten

Adam aan de Jaas

De jonge Geluk was mallinger (gebrekkig)

Het meisje Princes aan stuipen

1797 Plantage ’t Eijland: Werden geboren:

Thiberias gekraamd van een meisje genaamd Calista

Esther gekraamd van een meisje genaamd Kaatje

Amba gekraamd van een meisje genaamd Princes

Susanna gekraamd van een meisje genaamd Christina

1835 verkoop Slaven Mon Tresor:

Kardinaal, delver gekocht voor de plantage het Eyland

Jacob, delver gekocht voor de plantage het Eyland

Kapitein, delver gekocht voor de plantage het Eyland

Slaven van de rekening

0452 Familiearchief Brantsen inventarisnummer 735 betreft onder andere de Plantage Vossenburg, 1851-1852.  In de rekeningen kan men namen van slaven vinden.

In 1851 werden geboren:

Maurits 17-1-1851

Frans 16-3-1851

Caboegermeisje Trijntje 10-4-1851

Alijda 13-7-1851

Phillipa 24-8-1851

Thomas 23-10-1851

Cornelis 13-12-1851

slavin met pasgeboren kind, door Th. Bray,
1850

In 1851 overleden:

Een kind Francois,. Aan ingeslagen Jaws 5-1-1851

De bejaarde Flink aan waterzucht 22-7-1851

Victor aan hevige koortsen en uittering 21-8-1851

De oude Pietjes aan verval van krachten 8-9-1851

De bejaarde Zwaantje aan heerschende ziekte 12-9-1851

De oude Mentor aan influenza 13-9-1851

Fritz aan apoplexia sanguinta (beroerte)

Een slaaf wordt begraven,
door Th. Bray, 1850

In de rekening van de eerste kwartaal 1851 worden op de creditzijde van de slavenrekening afgeboekt:

De mulattenjongens Jan, Christoffel, Bertrand en de negerjongens Simons, Constant, Vrede, Henri, Chocolaad, Leverjé

Idem de meisjes Hendrina, Trui, Afrika en Brandina

In de rekening van het derde kwartaal 1851

Afrika, een dood kind (debetzijde):

In de rekening van het vierde kwartaal 1851

Afschrijving van de meisjes en brengen onder de vrouwen: Rozetta en Rosa

De totale slavenrekening van 1851

Aan de debetzijde: 

Jan, Christoffel, Bertrand, Simon, Constant, Vrede, Henri, Chocolaad en Leverjé, Hendrina, Trui, Africa en Brandina.

Geboren Maurits, zoon van Proserpina, Frans zoon van Aletta, Truijtje, dochter van Adjuba, Alijda, dochter van Barones, Phillipa, dochter van Amelia, Thomas een zoon van Ansje, Cornelis een zoon van Bergia.

De meisjes Rozetta en Roza werden onder de vrouwen gebracht

Overzicht van slavinnen en slaven in januari 1852 op Vossenburg

Naam	Kwaliteit	Aanmerkingen
Quamie	1e officier	Met één oog
Staats	1e timmerman	Mulat
Profijt	2e officier
Silla	3e officier
Beentje	Molen officier	Suikerkoker
Voorspoed	1e kuiper	Suikerkoker
Johannes	Drest de zieken	Mulat, met roosbeen
Anthonie	Oud officier	Oud. In de Negerhuizen
Ondervinding	Timmerman
April	Timmerman	Suikerkoker
Janneman	Timmerman	Suikerkoker
Philip	Timmerman	Suikerkoker, ter genezing aan Paramaribo bij dr. Landré
Charles	Timmerman	Suikerkoker, Mulat
Jan	Metselaar	Suikerkoker, Mulat
Christoffel	Timmerman	Suikerkoker, Mulat
Bertrand	Timmerman	Suikerkoker, Mulat
Vrede	Kuiper	Oud, van weinig dienst
Hendrik	Kuiper	Suikerkoker
Andries	Kuiper	Met benauwde borst
Februarij	Sluiswachter	Oud
Izaak	Kostwachter	Oud
Charmoes	Kostwachter	Bejaard
Quassie	Kostwachter	Ziekelijk
Kapitaal	Sluiswachter	Bejaard
Simon	Bij de kweek	Oud
Nieuwjaar	Delver
Maart	Delver
Breekhuizen	Delver
Pedro	Delver	Met één oog
Winst	In de tuin
Philip	In het dramhuis	Malinker. Van weing dienst
Mei	Delver
Cadet	Delver
December	Delver
George	Kostwachter
Dirk	Kostwachter	Bejaard
Paauw	Delver
Pieter	Werkt bij de creolen	Luiaard
Favoriet		Mallinger of wel gebrekkig, van geen dienst in de negerhuizen
Hermanus	Veewachter	Mallinger
Cornelis	Kostwachter	Mallinger, met één arm
Hoop	Delver
Oranje	Delver
Charles	Delver
Adriaan	Delver
Hector	Delver
Hermannus	Delver
Willem	Delver
Hendrik	Sluiswachter	Luijaard, weglooper
April	Delver	Suikerkoker
Brien	Delver
Jan	Delver
Avans	Delver
Adam	Delver
October	Delver
Adriaan	Delver
Winst	Delver
Gerrit	Veldneger	Met Bonkpijn
Simon	Sluiswachter	Met één arm
Vrede	Delver
Constant	Delver	Suikerkoker
Henri	Leert Kuiper
Chocolaad	Delver
Leverjé	Delver
Elisabeth	Huismeid	Mulattin. Bejaard
Christina		Mulattin, geheel malinker van geen dienst
Elisabeth	Huismeid	Carboegerin
Johanna	Huismeid	Carboegerin
Juliana	Huismeid	Mulattin
Hendrina	Huismeid	Mulattin, ziekelijk
Monkie	Kokkin	Bejaard
Julietje	Waschmeid	Bejaard, loopt mank
Jansje	Waschmeid	Bejaard, malinker
Saraatje	Vroedvrouw	Bejaard
Doortje		Oud & afg. Met hartziekte in de Negerhuizen
Delia	Bij de kweek	Oud & afg. Met hartziekte, van weinig dienst
Kea	Creolenmoeder	Oud & afg. Met hartziekte, van weinig dienst
Moffina	Werkt in de tuin	Oud & afg. Met hartziekte, van weinig dienst
Media	Werkt in de tuin	Oud & afg. Met hartziekte, van weinig dienst
Jantje	Veldmeid	Bejaard
Isabella	Veldmeid	Werkt halve werk
Constantie /r/		Ziekelijk of wel gebrekkig

Zieke en gebrekkige slaven,
door Th. Bray, 1850

Bij de plantageapotheek, door Th. Bray, 1850