Ardhanarishvara maakt Shiva compleet

Ardhanarisvari

De Nederlandse koopman en reiziger Jan Huygen van Linschoten bezocht tijdens zijn verblijf in Goa  ook de grottentempel van Elephanta.

Beschrijving van de beelden in de Elephanta tempel
door Jan Huygen van Linschoten, 16e eeuw, uitgave 1596
Bron:www.delpher.nl

Een fragment uit zijn beschrijving: “….rondom die mueren ist vol van uytghehouwen beelden ende figueren van Olyphanten, Leuwen, Tygren, en ander duysent, dierghelijcke wreede beesten; Desgelijcks Amasonen en de sommighe andere wel gefigureert van veelderley soorten ende differentien; zijn altemael van so goede schulptura, dat het een verwonderinge is te sien; Men wil vermoeden dat die Chinesen (die seer ingenieus zijn) dat eertijts soude ghebout hebben, inde tyden als zy op dese custe van Indië hare handelingen dreven, welcke Pagoden ende edifitien nu gants vernielt, verwoest ende geheel bedorven zijn, naer dat de Portugesen dit onder haer gewelt hebben gekregen; Bij dese edificien machmen presumeren hoe datse noch hedens daeghs binnen in’t landt zijn, principalijck daer haer die Coningen, regierders ende het hof onthoudende is, en noch gheheel in effen zijn...”

De schrijver was vol bewondering en had dus ook het  Ardhanarishvara beeld gezien dat hij net als latere reizigers als “Amazone” interpreteerde. Ik krijg de indruk dat hij de door de Portugesen veroorzaakte vernielingen betreurde.

Toen Carsten Niebuhr zo’n 260 jaar geleden in de Elephanta grotten tempel arriveerde was hij overweldigd door de enorme beeldenpracht. Carsten maakte een aantal tekeningen van de helaas zwaar beschadigde beelden. Ik probeer me voor te stellen hoe dat geweest moet zijn. Donkere grotten, bij het licht van walmende toortsen en flikkerende lantaarns werken. Het werk in de grotten was niet zonder risico, want in de duisternis huisden gevaarlijke dieren zoals slangen en wespen (lees zijn reisverhaal maar). Carsten maakte onder ander een tekening van een vreemde figuur met één borst.

Tekening van Carsten Niebuhr uit de Nederlandse editie van 1780
Bron: www.delpher.nl

Tekst bij de tekening van Carsten Niebuhr uit de Nederlandse editie van 1780
Bron: www.delpher.nl

“De hoofdpersoon in deze groep is een vrouwspersoon, dat maar één borst heeft, en dus mogelijk een amazone zal verbeelden. Ze heeft vier armen. Met de voorste regten arm rust zij op een ossenhoofd, in de agterste regte hand houd zij eene slang…..”.

Niebuhr kon onmogelijk weten dat het beeld Ardhanarishvara  voorstelt, de versmelting van Shiva en Parvati tot één , half mannelijk en half vrouwelijk lichaam. Alhoewel deze mythe toch al sinds de 17^e eeuw in de Europese publicaties over India regelmatig werd benoemd. Maar kennelijk was er nog geen afbeelding daarvan bekend.

Abraham Rogerius' beschrijving van Ardhanari Eswara, 1651
Bron: www.delpher.nl

,

Abraham Rogerius schreef ;  “…Ende Eswara is soo verlieft op haer [Parvati] geworden, dat hij haer de helft synes Lichaems heeft ghegheven, ende is half Man, half Vrouw gheworden : waerom noch huyden op desen dagh Eswara van de Bramines genoemt wort Ardhanari Eswara, dat is half Vrouw half Man [……] onder die ghene die op Vrouwen verlieft zijn, is Eswara de eenighe, welcke sijn half lichaem aan Parvati heeft ghegeven.”

 Ook andere schrijvers behandelden deze mythe in hun werken.

Baldaeus en Rogerius werden in ook in het Duits vertaald.
Bron: www.delpher.nl

In 1770 maakte een schrijver deze opmerking: “Deze God werdt zo verliefd op haar dat hij haar zijn halve lichaam gaf, en dus werdt hij een hermaphrodiet ; waarom de Brâmmans hem Ardhanari, dat is, half man half vrouw of man wijf noemen.”

1770 beschrijving van Ardhanari
Bron : www.delpher.nl

Rond 1800 was Ardhanarishvara in ieder geval in Europa ook bekend als afbeelding uit de Indiase kunst.

Chiven, moité Homme et Moité Femme.
Vertaald Shiva, half man, half vrouw.
1782 Pierre Sonnerat
Bron : www.delpher.nl

Shiva en Parvati samengevoegd, met hun rijdieren
 Edward Moor, the Hindu Pantheon 1810
Bron: Internet Archive

Shiva en Parvati samengevoegd, met hun rijdieren
Uit het hoofd van Shiva ontspringt de rivier de Ganges
 Edward Moor, the Hindu Pantheon 1810
Bron: Internet Archive

The Origin of Pagan Idolatry, 1816, George Stanley Faber

The Origin of Pagan Idolatry, 1816, George Stanley Faber,
De vergelijking met de Amazone uit de Griekse mythologie wordt hier ontzenuwd
Bron : Google Boeken

Tot slot twee stills uit een scene uit de film Rudra Thandavam 1978 waarin tijdens een feest de Ardhanarishvara door een danser wordt uitgebeeld. , 

 

Shiva helft in Rudra Thandavam, 1978,
Bron : YouTube

Parvati helft in Rudra Thandavam, 1978,
Bron : YouTube

 Rudra Thandavam, 1978,
Bron : Google