Thayumanavar, De God die moeder werd

Een van de aardigste verhalen uit Tamil Nadu over Heer Shiva is die keer dat hij de gedaante van een moeder aannam om haar dochter als verloskundige bij te staan bij de bevalling van haar eerste kind. 

Dit verhaal is in langere en kortere versies te vinden op internet. Er is een tempel gewijd aan Thayumanavar (Hij die moeder werd)

Zo’n verhaal is te mooi om er niets mee te doen. Ik heb uit de diverse versies mijn eigen verhaal gemaakt en mijn fantasie er op los gelaten. Over de verloskunde in het oude India is al voor onze jaartelling geschreven.

Oude afbeeldingen van bevallingen in India

Op oude afbeeldingen van bevallingen in Tamil Nadu is te zien dat de vrouw meestal staande bevalt, ondersteund door de vroedvrouwen 

Dit verhaal gaat terug tot de zesde eeuw in Tamil Nadu. Er was een jonge vrouw genaamd Ratnavati die een vurige toegewijde was van Shiva, die ze aanbad met de naam Sevadinath. Ze erfde deze liefde van ouders, die mensen van het  geloof waren Ze bezochten elke dag de tempel van Shiva en baden voor een vredig leven van toewijding en dienstbaarheid. De tempel was niemand minder dan het prachtige heiligdom voor Shiva, gebouwd op de toppen van het RockFort in Tiruchirapalli. Shiva had echter een verrassing voor het bescheiden paar en tot hun opgetogenheid kwamen ze te weten dat ze binnenkort ouders zouden worden. "Dit is zo prachtig", riep haar man, "ons kind groeit in jou". Blozend draaide Rathnavathi zich om in de richting van de tempel en sprak een stil gebed uit: "Hé Mahesha, bescherm ons en ons kind tegen alle gevaren".

Ratnavati woonde met haar man in Tiruchirapalli op de ene oever van de Kaveri rivier. Er waren geen ouders of familieleden thuis, alleen zij twee. De man, die zelf koopman was, was vaak op reis voor  zijn werk. Toen Ratnavati zwanger werd, bad ze elke dag tot Shiva voor de gezondheid van de baby. Ze zong sloka's en deed puja, waarbij ze belbladeren, water en melk offerde. Ze was er vast van overtuigd dat Shiva haar familie helemaal zou beschermen.

Maar natuurlijk wilde Ratnavati haar moeder aan haar zijde hebben tijdens de bevalling. Niemand anders zou het doen. Haar moeder was haar steun en toeverlaat, want hoe devoot ze ook was, zelfs de Almachtige kan een moeder niet vervangen. Ze stuurde een bericht naar haar moeder, die een eindje verderop aan de overkant van de rivier de Kaveri woonde. Haar moeder beloofde om Rathnavathi met de bevalling te helpen. Toen de datum naderde, begon Ratnavati’s moeder de favoriete snacks van haar dochter klaar te maken om mee te nemen. Ze maakte ook de speciale herstellende laddoos die aan nieuwe moeders werden gegeven, wat medicinale olie, een grote pot ghee van pure koemelk en de kruidenjam genaamd lehiyam. Maar toen het zover was brak de moesson aan en begon het hevig te regenen. Trichy was een paar dagreizen verwijderd en ze ging op tijd op pad met twee bedienden.  Maar toen ze Trichy naderden, ontdekten ze tot hun ontsteltenis dat de Kaveri overstroomde en op dat moment onmogelijk over te steken was.  De rivier was veranderd in een woeste stroom. Ontwortelde bomen en zelfs hele weggespoelde huizen dreven in het water mee. Ze konden geen schipper vinden die kolkende watermassa wilde trotseren om hen over te zetten. Terwijl haar moeder zich zorgen maakte aan de andere oever van de Kaveri, kreeg Ratnavati pijn in haar buik en veel te vroeg weeën en begon ze in paniek te raken. Het was al erg genoeg dat haar man weg was voor zijn werk, van plan om terug te zijn voordat de baby uitgerekend was. Maar waar was haar moeder in hemelsnaam? Het stormde hevig en haar kreten van pijn tijdens de weeën werden erger. “Amma ik heb je nu nodig”. Toen de lucht donkerder en donkerder werd en de regenwolken zich op Trichy  leegden, bad ze wanhopig tot Shiva: "Lieve God, mijn drie-ogige redder, mijn heer Sevadinath. Je bent geen vrouw en je hebt geen ouders, maar ik hoop dat je voelt wat ik doormaak. Je hebt twee prachtige kinderen, en wij hier zijn allemaal ook je kinderen. Ik weet zeker dat je begrijpt hoezeer ik mijn moeder nu nodig heb. Laat me alsjeblieft niet alleen, help me alsjeblieft." Alsjeblieft zorg dat mijn moeder in dit weer ook veilig is. Op de andere oever smeekte moeder “Heer waak over mijn dochter en haar kind”

De smeekbeden  bereikten Shiva. Hij had zijn vrouw Parvati kunnen sturen maar koos er voor om zelf te gaan. Na dat akkefietje met Periyachi was er hij niet helemaal gerust op.

Toen Shiva weg wilde gaan zei Parvati dat hij niet zo in zijn dagelijkse kloffie bij Ratnavati kon aankomen (bedekt met crematie-as, cobra om zijn nek en een schedelketting, om maar te zwijgen over het gruwelijke derde oog). De jonge moeder zou doodvallen van ontzetting. “Ben je vergeten toen je zo met je gevolg naar onze bruiloft kwam en mijn moeder er van schrik er bijna in bleef. En laat je handen eens zien. Als je dai wil zijn moet je schone handen en korte nagels hebben. En draag schone witte kleren. Enne niet flauwvallen van al dat bloed, dat hoort er bij. Voor je het vergeet, neem deze spullen mee. Je zult ze nodig hebben voor de verzorging van moeder en kind. Je hebt armen genoeg om het allemaal mee te nemen. Dan gebruik  je die ook eens nuttig”. “Pff, typisch iets voor een vrouw, zo’n opmerking” bromde Shiva goedmoedig zijn baard. Na al deze en nog meer moederlijke adviezen van Parvati ging hij op pad.

Hij daalde naar de aarde tussen bliksemflitsen en stormwolken. Bepakt en bezakt arriveerde Shiva in de stromende regen bij de woning van Ratnavati. Shiva kreeg een geniale inval. Het was hem ooit gelukt om als melkmeisje verkleed te crashen in een feestje van vriend Krishna. Dus dat moest nu ook wel lukken.

Ratnavati was nog maar net klaar met bidden toen ze een klop op de deur hoorde. Daar stond haar druipnatte blije moeder, met vele manden en bundels.

Ratnavati vloog haar moeder om de hals: “Amma, je bent toch gekomen." Haar moeder fluisterde een met troostende stem in haar oor:  “Kind, hier is je moeder, alles komt goed. Ik ben gekomen mijn lieveling. Alles komt nu goed". Ratnavati werd rustiger. De opluchting verminderde haar angst en pijn

“Amma, je bent doorweekt zei Ratnavati. zorgelijk. Ga je warmen aan het vuur en ik zoek iets droogs voor je om aan te trekken”. “Welnee kind, eerst moet ik naar je kijken. Ik droog vanzelf wel op. Ik zie dat je vliezen zijn gebroken. Geef je natte rok maar aan mij”

Opgelucht en blij liet Ratnavati haar moeder de leiding nemen. Moeder regelde comfortabele kussens en verwarmde badwater. Ze wreef haar lichaam in met welriekende olie en baadde Ratnavati uitgebreid. Daarna gaf ze haar dochter een versterkende kom pap en troostte haar met aanmoedigende woorden Ze hielp haar als een echte vroedvrouw haar om te zitten, lopen of hurken naar behoefte. Moeder gaf medicinale dranken en masseerde haar taille, zijden, rug en benen Gedurende de bevalling hield haar moeder haar hand vast en kalmeerde haar met liederen en mantra’s  ze veegde het zweet van haar gelaat en haar lichaam

Tijdens de weeën riep Ratnavati wanhopig uit: Waarom moet het zo’n pijn doen. Amma heb je ook zo geleden bij mijn geboorte? Kind dat ben ik allang weer vergeten. Ik was zo blij met je, na al die jaren wachten en bidden.

“Amma, moeten alle vrouwen dit dan doormaken. Waaraan hebben we dit verdiend. Wat is onze zonde, dat we zo gestraft worden?”

“Mijn kind dat is een vraag voor de Schepper, niet voor een oude vrouw om te beantwoorden”

Ratnavati vereert Shiva, "moeder" gaat op pad, aankomst en hulp bij de bevalling

Moeder nam regelmatig een kijkje onder de rok van Rathnavathi om te zien hoever de baby al was. “Kind alleen persen als je een wee hebt, anders raak je alleen maar uitgeput. Schrik niet, ik moet nagaan of het hoofdje al voel.

Moeder knielde tussen de benen van Rathnavathi en ving na de  laatste perswee het kind in haar handen op. Met de bekwame hulp van haar moeder was ze zelf de moeder van een prachtige baby.  Oma maakte neus en mond van de baby schoon en spatte koud water op het gezichtje gespat om het bij te brengen. Vervolgens bond ze de doorgesneden navelstreng met een touwtje. Het lange uiteinde van het touw werd om de nek van het kind gebonden. Moeder wikkelde de kleine in warme doeken en toonde de boreling aan Rathnavathi.

Maar daarmee was moeder nog niet klaar. Ze moest ook er nog voor zorgen dat Rathnavathi de nageboorte kwijt raakte. Ze hield een weerzinwekkend ruikend goedje onder de neus van de jonge moeder die begon te kokhalzen en wilde overgeven. Door deze krachten op haar lichaam raakte ze de placenta kwijt. Oma verschoonde het bed en trok de jonge vrouw schone kleren aan. Ze wikkelde de buik en heupen strak in stevige doeken. Uitgeput viel Ratnavati in slaap.

De wieg van de zuigeling was bedekt met een zijden doek. Moeder wreef dagelijks geurige olie op het hoofd en gezicht van de baby met een doekje. De kamer werd dagelijks ontsmet met geurende gom en welriekend hout.

Op een gegeven moment begon de baby flink te huilen. Oma legde het kind in de armen van Rathnavathi en het kind zocht haar borst. “O, maar dat kan nog niet, pas als de vader het kind heeft aanvaard, en het is nog te vroeg” “Onzin. Je man zit ook vast op de andere oever van de Kaveri, en het is duidelijk dat je baby honger heeft. Het kan nog wel dagen duren voor hij thuis komt. Wie heeft bedacht dat een kind pas op de derde dag mag drinken. Het kalf drinkt ook meteen bij de koe”.

Oma zorgde voor het huis en het kind. Ze maakte de kamer schoon en stak de lampen aan als een echte vroedvrouw. Ze genas Ratnavati met helende siropen, liet haar ongestoord slapen, kookte voedzame maaltijden en hield het huis fris en netjes.

“Amma, lukt het wel allemaal met je versleten rugwervels en je reuma?” “Kind als het om jou en mijn kleinkind  vergeet ik mijn pijntjes”

Ze liet Ratnavati niet toe om zelfs maar een klein potje drinkwater op te halen. Ze baadde de kraamvrouw  dagelijks tijdens de kraamtijd, na het zalven van het lichaam van de vrouw met olie en een afkooksel van Bella om koortsen te voorkomen.

Ze legde de baby aan de borst. Ratnavati voelde zich grondig verwend door al deze liefdevolle zorg.

"moeder" zorgt voor Ratnavati en de baby, tot moeder aankomt

Bij het huishouden van Ratnavati hoorden ook een koe, een geit en wat kippen. Tussendoor verzorgde moeders ook de dieren, maakte de hokken schoon, voorzag ze van schoon stro, drinkwater en voer. Molk de geit en de koe, en raapte de verse eieren. De dieren herkenden hun Beschermer en verwelkomden hem met gepaste blijdschap.

Ratnavati vroeg Amma om verhalen over Shiva, “Vertel eens over toen hij hoteldebotel was van Mohini of de keer dat als melkmeisje verkleed op het grote feest van Krishna kwam.

Oma draaide zich net om bij deze vraag dus ontging het Ratnavati dat haar amma hevig bloosde bij deze vraag. Waarom toevallig altijd de schandaalverhalen?” Kind, in plaats van roddels over de avontuurtjes, kan je je beter  verdiepen in zijn wijze leerstellingen”

De lezer heeft natuurlijk allang in de gaten dat Shiva de gedaante van moeder, die nog steeds vastzat aan de andere kant van de rivier had aangenomen.

Na een week hoorde Ratnavati een klop en ging naar de deur. Oma verdween met een glimlach naar de keuken. Ze was geschokt toen ze haar moeder en de twee bedienden, en haar echtgenoot zag. "Mijn lieve dochter, vergeef me alsjeblieft dat ik niet eerder naar je toe ben gekomen", riep haar moeder. "De Kaveri was overstroomd en ik kon niet eerder oversteken. Wat maakte ik me zorgen! Ik ben zo opgelucht om te zien dat je er goed uitziet. Waar is mijn kleinkind?"

Terwijl haar moeder snikte van opluchting, haastte Ratnavati zich naar de keuken waar de dubbelganger van haar moeder werkte. Maar die moeder was in geen velden of wegen te bekennen. Wie was die geheimzinnige onvindbare vrouw? Ratnavati keek haar moeder met de grootste verwondering aan en toen besefte ze wie haar had geholpen, ze ging rechtstreeks naar de puja-kamer om Shiva te bedanken. Shiva was als haar moeder gekomen. Wie zou het anders geweest kunnen zijn? Sevadinath Shiva was een sterfelijke moeder geworden ter wille van een meisje dat hem volledig vertrouwde en hem in volledig vertrouwen had geroepen. Hij had zelfs hetzelfde voedsel en medicijnen meegenomen die Ratnavati's moeder had bereid.

Het het verhaal van Ratnavati  is in deze tempel afgebeeld

https://kshetradana.blogspot.com/2017/06/he-became-my-mum-tiruchirapalli.html

Ratnavati loste op in een vloed van dankbare tranen toen ze zich realiseerde hoe perfect Mahadev, de Grote God, de Vaidishwar of god van de artsen zelf, voor haar en haar baby had gezorgd. Gedurende hun leven zouden zij en haar moeder vaak in tranen uitbarsten als ze eraan dachten. 'Heeft Sevadinath werkelijk zus-en-zo gedaan?' zeiden ze dan, overweldigd door zijn moederlijke mededogen.

Die Grote God voorbij tijd en ruimte, die Adi Guru, die Mahayogi, die demonendoder, die Trikaldarshi die het verleden, het heden en de toekomst naadloos zag, was voor hen niet ver weg. Hoe kon hij dat zijn, terwijl hij Ratnavati's baby ter wereld had gebracht, haar haar had gevlochten, haar eten had gekookt en haar met zijn eigen hand had gevoed als haar moeder?

Ratnavati en haar familie hielden een grote puja van dankzegging en nodigden de hele stad uit voor een feest om dit wonder te vieren. Iedereen was diep graft door Shiva's vriendelijkheid. "Wat doet hij niet voor ons? Hij dronk vergif om de wereld te redden. Hij werd zelfs de moeder van dit meisje in haar uur van nood", zeiden ze, terwijl  ze huilden van verwondering.  Vanaf die dag kreeg Shiva de naam 'Thayumanavar', Tamil voor 'de Heer die zelfs de moeder werd'.

Dankzegging aan heer Shiva door Ratnavati, haar man en overige inwoners

De mensen vertelden het aan hun koning, Mahendravarman de Eerste, die een tempel voor Shiva bouwde als Thayumanavar in Trichy. De Pandya-koningen maakten de tempel later nog groter. De keizers van Vijayanagar en na hen de Nayak-koningen van Madurai zouden het in de middeleeuwen hebben gerestaureerd. Ratnavati's ervaring van ishakripa of Gods genade is daarmee voor altijd in het land verankerd  Er wordt daar elk jaar een festival houden, zelfs vandaag de dag, waarbij deze Shivlila wordt nagespeeld, en medicinale olie als prasadam geven aan nieuwe moeders. Ze herinneren zich niet alleen Shiva's moederlijke barmhartigheid, maar leren iedereen die het wil leren dat een man het in zich heeft om net zo zorgzaam te zijn als een moeder. Shiva, de meest mannelijkste van alle goden, stelde een voorbeeld voor alle mensen.

Het was de heer met de drie ogen, die in de gedaante van Ratnavati’s moesje de rol van moeder, vroedvrouw en kraamverzorgster op zich nam. Er is zelfs een hymne gewijd aan deze gedaante van Shiva, aan de God die moeder werd 

Epiloog

Shiva kwam na zeven dagen weer thuis. Parvati omhelsde hem hartstochtelijk “Je ben weer veilig thuis mijn liefste. Hoe is het gegaan. Ik wil alles weten” Ze streek een haarlok uit zijn gezicht naar achteren. “Je ziet wel een beetje pips”

“Mens ik zit er helemaal doorheen”. Shiva zeeg neer op zijn tijgervel. “Ha Vasuki, heb je me gemist? Zorgen voor een net bevallen jonge moeder, haar kind en het vee, het huis schoonhouden, koken, de was doen en de vaat opruimen. En dan heb ik nog een goede conditie. Voel ’t in mijn rug. Die oude moeder had het nooit gered”

Parvati glimlachte veelbetekenend: “Vrouwen zijn taaier dan je denkt. Wat je hebt meegemaakt is het dagelijks leven van bijna alle vrouwen op aarde. Ze houden de wereld draaiend”

Liefdevol drukte ze zich tegen Shiva aan en legde haar hoofd op zijn borst. Haar warmte stroomde weldadig door hem heen en hij voelde hoe hij weer werd opgeladen. Parvati keek omhoog en zag de door haar zo gevreesde afwezige gezichtsuitdrukking verschijnen. “Ben je weer aan het peinzen?”. Shiva fronste zijn wenkbrauwen. “Iets gaat mijn begrip te boven. Ik krijg uit de dierenwereld nooit klachten over de geboorte van hun nakomelingen, de hen, tijgerin, olifant, vlinder of slang. Maar bij de mens is het baren van een kind een drama, is mijn ervaring. Ergens is het in de Schepping misgegaan.”

Parvati :”De Schepping is toch volmaakt?”

Shiva: “Ik ontkom niet aan een beetje mansplaining vrees ik.  Alles in het Universum heeft een code. Alle materie bestaat uit elementen en of een samengaan van verschillende elementen, weergegeven in bepaalde codes. Hetzelfde geldt voor alle leven. Elk levend wezen heeft zijn code bestaande uit de code voor de soort en een individuele code. Ik moet nu al die miljarden combinaties van codes nalopen om uit te vinden waar het bij de mens fout ging.” Het spijt me voor je Parvati, maar daar ben ik voorlopig nog wel even mee bezig”.