Shiva op toneel en in de letteren

Ik heb de afgelopen keren het een en ander vermeld over de presentatie van de Indiase god Shiva in westerse films en danskunst

Maar hoe zit het met het imago van Shiva in de westerse literatuur, toneel en en liedkunst?

Ik vond een oud gedicht van Johan Wolfgang von Goethe, gebaseerd op een oud Indisch verhaal Der Gott und die Bajadere, waarin Shiva de mensheid bezoekt en een dame van lichte zeden ontmoet. Een voordracht van de tekst is te vinden op YouTube Het gedicht is door Franz Schubert op muziek gezet.

Gedicht waar Shiva in voorkomt https://en.wikipedia.org/wiki/Curse_of_Kehama

In twee bekende Franse opera’s wordt  Shiva in een aria bezongen

1. Lakmé van Delibes:

Aria: O, Blanche Durga, O, Pâle Shiva  

 De vader van Lakmé is de priester Nilakantha. Nilakantha is een van de namen van Shiva.

In verschillende kranten zijn recensies te vinden van de uitvoering in 1885 en wordt het verhaal uitvoerig uit de doeken gedaan. Geen "happy ending" hier.

Bron:  www.delpher.nl

Bron:  www.delpher.nl

De naam Nilakantha is verhaspeld tot Nikalantha
Bron:  www.delpher.nl

2. De Parelvissers van Bizet

Aria van de aan de tempel gewijde Leila’s aanbidding van de godin(diepe zucht)  Siva 

In de Nederlandstalige 19e-eeuwse kranten komt de Shivacultus regelmatige voor in krantenfeuilletons, verhalen die in India spelen en waar de Europese hoofdpersonen door Shivapriesters met de dood worden bedreigd wegens ontheiliging van de tempel.

Rudyard Kipling schreef een aardig gedicht “Shiv and the grashopper” waarin Shiva zich een liefdevolle beschermer van de levende wezens betoont 

Aan dit gedicht wordt gerefereerd in het verhaal over Toomai, de olifant (Uit het  Junglebook van Kipling)

detail uit het feuilleton over Toomai
Bron:  www.delpher.nl

Soms ook in de Nederlandse kranten verhalen uit de Indiase tradities opgenomen, die niet zo negatief zijn over Shiva. Sommige zijn zelfs grappig zoals het volgende over een mooie vrouw, die ontevreden is met de vervulling van al haar wensen.

Bron:  www.delpher.nl

.... O, ik ongelukkige! riep de vrouw handenwringend uit, men liefkoost en bezingt mij, wanneer ik goed gehumeurd ben, en allen loopen weg, wanneer ik boos wordt! Ik, arme verlatene! O, almachtige Mahadeva! Voor de laatste maal smeek ik u: Schep mij een zoodanig wezen, waarover ik mijn toorn kan ontlasten, dat den moed niet heeft van mij weg te loopen, wanneer ik toornig ben, dat verplicht zou zijn al mijne slagen en grillen geduldig te verduren, en dat overigens den vogel, de slang, den aap, den leeuw en het hondje zou kunnen vervangen! Mahadeva verzonk in diep gepeins en schiep haar.... den man!

In 1910 werd het  Mysterium Mahadeva opgevoerd. Het muzikale zangspel is in de vergetelheid geraakt. 

Bron:  www.delpher.nl

In 1925 vond in Utrecht de toneelvoorstelling plaats van het Maskerspel Nataraja

Bron:  www.delpher.nl

Bron: https://hetutrechtsarchief.nl/onderzoek/resultaten/archieven?mizig=287&miadt=39&miaet=1&micode=1986&minr=56525864&miview=ldt

Volgens de beschrijving bij de foto is het toneelstuk gebaseerd op een droom van Appar Swami. Waarschijnlijk wordt Appar Swami deze heilige bedoeld.

Henryk Sienkiewicz schreef een parabel over de wereld van Vishnu, de weide der levenden en die van Shiva, de weide der doden. De mensen werden zo gekweld in hun bestaan dat ze verlangden naar de vergetelheid in de weide van de Dood.

Bron : www.delpher.nl

Detail uit de Twee weiden
Bron : www.delpher.nl

Henryk Sienkiewicz was de auteur van de bestseller Quo Vadis (verfilmd in 1951)

1921 werd de wereld verblijd met "L'Offrande à Siwa" gecomponeerd dood Claude Delvincourt 

L'Offrande à Siwa
Bron : www.delpher.nl

Bespreking van L'Offrande à Siwa
Bron : www.delpher.nl

Das Indische Grabmal (voor tweede maal verfilmd in 1958 ) bevat een scene waar onze helden achterna gezeten in een grot vluchten, waar een shivabeeld staat. Seetha bewijst het beeld de nodige eer en meteen komt een spin tevoorschijn die heel snel een web voor de ingang weeft. De achtervolgers gaan daar niet naar binnen. Shiva heeft de geliefden beschermd als reactie of de devotie van Seetha.

Bron : IMBD

Tenslotte heb ik nog twee sciencefiction romans kunnen vinden waarin een soortement van Shivapersonage figureert, ontleend aan de hindoe god.

 Lord of Light een Sf roman van Roger Zelazny,

Shiva in steel : Saberhagen, Fred, 1930-2007 : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive

Misschien is er nog wel veel meer te vinden, maar ik hou het voorlopig maar hierbij. Er zijn nog genoeg andere interessante Shivafeitjes om over te schrijven.