Hongersnood : waar zijn de goden?

Hongersnood in India

Op zoek naar oude afbeeldingen over tempels in India kwam ik twee bijzonder schrijnende plaatjes tegen. Wanhopige mensen voor een enorm beeld van Nandi, de heilige stier. Nandi waakt altijd voor een tempel gewijd aan Shiva. Koeien en stieren zijn heilig in India en mogen niet worden geslacht en gegeten. Het lijkt wel of de Engelsen die deze afbeeldingen maakten er een satanisch genoegen aan deze de vervaardiging van deze afbeeldingen ontleenden : “Waar zijn jullie goden nu?”

Hongersnood in India 1866, op de achtergrond is ook een beeld van Ganesh
Bron: https://open.theheritagelab.in/famine-in-india/

Hongersnood in India 1866, Bron: www.delpher.nl

Hongersnood in India 1874 Bron: 
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:IllustratedLondonNewsFamineInIndiaCover1874.jpg

Over de hongersnoden en hun oorzaken in het verleden in India is al genoeg geschreven.  

Ik heb daar verder niets aan toe te voegen behalve deze lijst van hongersnoden wereldwijd. 

Honger is al duizenden jaren een constante ramp in het dagelijks leven van een groot deel van de mensheid. In de Griekse mythologie was Honger een van de drie pijlen die de boze Apollo op de zondige mensheid met zijn afschoot. De andere twee waren Oorlog en Pest. Deze beeldspraak werd in het Christendom overgenomen als de Drie Pijlen van God. Honger, oorlog en ziekte kwamen meestal met zijn drietjes buurten.

Zoekresultaten op de krantenpagina hongersnood in de19e eeuw
Bron: www.delpher.nl 

Wel wilde ik weten welke rol Shiva in mythen en folklore werd toebedeeld in tijden van hongersnood. 

Het bekendste verhaal is dat van Shiva die voedsel kwam bedelen bij de godin Annapurna.

Shiva bedelt bij  Annapurna
https://open.theheritagelab.in/annapurna-and-shiva/

Ik vond twee varianten van het verhaal

De heer van Kailash vond dat alle materiële zaken in de wereld slecht illusies waren, die de mens afhielden van zelfrealisatie.  Zijn echtgenote Parvati voerde hierover heftige discussies met hem en op een dag was ze het intellectuele snobisme van haar partner zat en nam ze de kuierlatten. Paravati was onvindbaar en het universum kwam tot stilstand. De seizoenen stopten, de moesson bleef uit en er bloeide en groeide niets meer. De aarde verdorde en een vreselijke hongersnood kwam over de mensheid.

Shiva, die op de crematieplaatsen als eerste opvang en troost voor de zielen van de gestorvenen fungeerde draaide overuren. Zijn meditaties op Kailash werden continue onderbroken door de onophoudelijke stroom van hulpkreten van zijn gelovigen: “Heer redt ons, onze kinderen gaan dood”

Shiva kon niets anders doen dan op zoek gaan naar eten voor zijn gelovigen, en hij ging als bedelaar de wereld door. Waar hij ook aanklopte, men had niets over. Shiva werd ook een beetje radeloos tot Vishnu (ook de goden leden honger) hem vertelde dat er in Kashi een gaarkeuken was, geleid door een zekere Annapurna. Aangekomen in Kashi meldde Shiva zich bij deze dame Annapurna, om te constateren dat zij niemand anders was dan Parvati. Annapurna gaf haar bedelende echtgenoot te eten en zei: “Vind je nog steeds dat het stoffelijke lichaam en haar noden illusies zijn?”

Shiva arriveert bij Annapurna
Bron: wikimedia.commons

In de tweede versie heeft het driemanschap een discussie over wie de eerste, de beste en verhevenste is. Ze gaven alle drie hoog op van hun kunnen. En dat ging maar door. Mahadevi (Parvati) was dat haantjesgedrag inmiddels beu en verdween in het niets, wat leidde tot een hongersnood en de mensen begonnen de drie goden om voedsel te smeken. Op aanraden van Vishnu ging Shiva als bedelaar naar Kashi, waar de hongerige mensheid bij de voedselbank van Annapurna  terecht kon.

Shiva bedelt bij  Annapurna

https://open.theheritagelab.in/annapurna-and-shiva/

Ter plekke aangekomen besefte Shiva toen hij zijn bedelnap uitstak, en om eten voor de goden vroeg, dat de weldoenster niemand anders was dan zijn beste helft Parvati, waarop hij bekende: “Ik besef nu dat de stoffelijke wereld, net als de ziel niet kan worden afgedaan als een illusie”. Parvati glimlachte en vulde met haar eigen handen zijn kom.

Beide versies (in het Engels )zijn hier te vinden

Shiva bedelt bij  Annapurna

https://open.theheritagelab.in/annapurna-and-shiva/

Over het belang van voedsel en de ellende die honger meebrengt wordt uitgebreid ingegaan in de Shiva Purana Chapter 11 - The glory of the gift of food   Ik heb de betreffende artikels in dit hoofdstuk vanuit het Engels in het Nederlands vertaald

17. Van alle liefdadigheidsgiften is de gave van voedsel de grootste. Het is aangenaam. Het geeft meteen plezier. Het verbetert de kracht en het intellect.

18.[…] er is geen andere liefdadigheidsgift die vergelijkbaar is met de gave van voedsel. Alle levende wezens zijn ontstaan uit voedsel. Bij afwezigheid sterven ze.

19. Voedsel geeft bloed, vlees, vet en sperma en uit sperma worden levende wezens geboren. Daarom is het universum identiek aan voedsel.

20. Hongerige mannen zijn niet blij, zelfs niet als ze deze dingen bezitten, namelijk goud, edelstenen, paarden, olifanten, vrouwen, bloemenslingers, sandelpasta en dergelijke.

21. Alle mensen, het kind in de baarmoeder, de pasgeboren baby, het kind, de man van middelbare leeftijd, de oude man, de goden, de danava's of Rākṣasa's verlangen naar voedsel.

22. Honger is de ernstigste van alle kwalen. Het lijdt geen twijfel dat het vergaat bij het geven van de geneeskrachtige zalf, namelijk voedsel.

23. Er is geen ellende gelijk aan honger; geen ziekte gelijk aan honger; Geen geluk dat gelijk staat aan vrij zijn van ziekte en geen vijand die gelijk is aan woede.[?] Engelse tekst geeft anger, mogelijk zou het hunger, honger moeten zijn, wat logischer klinkt

24. Alle wezens met een lichaam sterven wanneer ze worden verteerd door het vuur van de honger. Daarom wordt verheerlijkt dat er geen grotere verdienste is dan de liefdadige gave van voedsel.

25. De gever van voedsel is de gever van het leven. De gever van het leven is de gever van alles. Vandaar dat men voordeel verkrijgt van het schenken van alles door middel van de liefdadige gave van voedsel.

26. Als een man heilige riten uitvoert nadat hij is gevoed met het voedsel dat door iemand is geschonken, wordt de verdienste van de heilige riten half en half gedeeld door de twee, namelijk door de gever van het voedsel en de uitvoerder van de riten. Daarover kan geen twijfel bestaan.

28. Het lichaam is het grootste middel om deugd, rijkdom, liefde en redding te bereiken. Daarom moet men zijn lichaam sparen met eten en drinken.

29. Zij prijzen alleen voedsel. Alles is gebaseerd op voedsel. Er is nog nooit een liefdadigheidsgeschenk geweest gelijk aan dat van voedsel, en dat zal er ook nooit komen.

30. O wijze, het hele universum wordt in stand gehouden door voedsel. Het is voedsel dat viriliteit in de mensen brengt. De vitale lucht is gebaseerd op voedsel.

31. Zelfs als hij zijn familie ongemak en moeilijkheden bezorgt moet men voedsel geven aan een bedelmonnik met een nobele ziel, als men zijn voorspoed wenst.

32. Hij die voedsel geeft aan een smekende brahmaan in nood doet in feite een uitstekende storting die zijn voordeel in de andere wereld vergemakkelijkt.

33. Een huisvader, verlangend naar voorspoed, moet een brahmaan aanbidden die hem op de juiste tijd heeft benaderd voor zijn levensonderhoud, of die moe is van de reis en als gast naar zijn huis komt.

34-35. O Vyāsa, een gever van voedsel, van goed gedrag en vrij van boosaardigheid, wordt geëerd. Het geven van voedsel is nooit tevergeefs, of het nu gaat om een hond of een persoon die honden kookt [volgt een zin over woede en het vermijden ervan]

36. Hij die voedsel geeft aan een vermoeide, onbekende reiziger, zonder zich daarvoor bedroefd te voelen, zal voorspoed verkrijgen.

37. De verdienstelijke weldaad van de man, o grote wijze, die pitri's, goden, brahmanen en gasten verrukt met voedsel, is werkelijk immens.

38. Het schenken van eten en drinken, of het nu aan een śūdra of aan een brahmaan is, is even uitmuntend. Men moet niet vragen naar de spirituele afstamming, tak van de Veda's of het land van de ontvanger.

39-47, 50-51 volgt een opsomming van de geneugten die de gevers van voedsel in de hemel zullen ontvangen.

48. Voedsel is Brahma zelf. Eten is Viṣṇu zelf. Eten is Śiva. Er is nooit een geschenk geweest en zal er ook nooit een geschenk zijn dat vergelijkbaar is met dat van voedsel.

49. Zelfs na het begaan van een grote zonde, als een man voedsel geeft aan de behoeftigen, raakt hij van alle zonden verlost. Hij gaat naar de hemel.

52-53 Het lezen van deze heilige teksten en de inhoud doorgeven aan anderen zal voorspoed brengen.

In de overgeleverde tradities in Tamil Nadu zijn er voorbeelden te vinden hoe Shiva de zijn volgelingen hielp om de gevolgen van hongersnood te verminderen. Deze verhalen zijn te vinden op een lijst van de 63 nayanar heiligen. De namen van de heiligen die hulp kregen van hun Hoge Heer zijn:

Paravayar en Sundarar, Appar, Sambandar, Pugazh Tunai Nayanar, Kotpuli Nayanar