Lang geleden in een vorig leven als student, voor ik daarna reïncarneerde als archivaris, raadpleegde ik het werk van Arnoldus Montanus over de reizen van de VOC gezanten naar Japan, uitgegeven in 1669. Afb.
 |
| titelpagina van Montanus....1669 |
Mijn onderzoek was gericht op de rol die de handelsvestiging van de VOC op Dejima speelde in de uitwisseling van informatie en kennis tussen Europa en Japan. Het boek is voorzien van prachtige illustraties, maar het ging mij toen meer om de tekst, dan de plaatjes.
Ik herinnerde me dat een afbeelding mij toen opviel, namelijk “Het Karnen van de Melkzee”. Ik kende deze afbeelding uit de Hindoemythologie, en vond het opmerkelijk deze aan te treffen in een boek over Japan. Ik heb deze afbeelding weer opgezocht, nu via internet. Het betreffende werk is digitaal te raadplegen via Google Books (o.a. op www.delpher.nl) of via the Internetarchive.org.
De gezochte afbeelding heb ik inderdaad gevonden en
daarnaast nog twee gravures van Vishnu’s
avatars, maar daarover een andere keer
 |
| Uitbeelding van "Het Karnen van de Melkzee", in een Japanse tempel |
Volgens de beschrijving van Montanus betreft het een beeldengroep in een afgesloten tank bij een tempel, die met water wordt gevuld. Hij beschrijft uitgebreid de gehele voorstelling. De slang is om een metalen pilaar gewikkeld. Bovenop de pilaar zit de schepper van de wereld. De pilaar rust op een schildpad (avatar van Vishnu). Links trekken duivels aan de slang, rechts twee koningen (een met vier hoofden) en een “oude wereld wijze” met een slang om zijn hoofd. Drie maal raden wie hier zijn afgebeeld. Alle details van de kleding en sieraden, uiterlijkheden van de figuren worden besproken.
Montanus heeft een grote makke, over alles wordt uitgebreid verwezen naar andere mythologieën, de Bijbel, enz. enz. enfin de lezer krijgt een complete omgevallen boekenkast over zich heen voordat de zeer geleerde dominee verder gaat met het verhaal. Het is alsof je van Middelburg via Groningen naar Maastricht reist.
De uitweidingen zijn weggelaten en alleen de relevante stukken tekst uit het boek worden hier getoond.
 |
| Beschrijving van "Het Karnen van de Melkzee" door Montanus, 1669 |
 |
| Beschrijving van "Het Karnen van de Melkzee" door Montanus, 1669 |
 |
| Beschrijving van "Het Karnen van de Melkzee" door Montanus, 1669 |
 |
| Beschrijving van "Het Karnen van de Melkzee" door Montanus, 1669 |
 |
| Beschrijving van "Het Karnen van de Melkzee" door Montanus, 1669 |
 |
| Beschrijving van "Het Karnen van de Melkzee" door Montanus, 1669 |
Montanus heeft geen flauw idee dat deze voorstelling uit oorspronkelijk India afkomstig is en dat de "koningen"en de "wijze oude man", de belangrijkste goden uit het Hindoepantheon ooit naar Japan zijn meegelift met Boeddha.
 |
| Lijst van hindoegoden in het Japanse Boeddhisme. Bron :https://en.wikipedia.org/wiki/Japanese_Buddhist_pantheon |
 |
| Twee koningen en een "Japanse Wijze" Uit Montanus...1669 |
 |
| Twee koningen en een "vereeuwigde wereldwijze" Uit Montanus...1669 |
 |
| Beschrijving van "De Oude Wijze" Uit Montanus...1669 |
"...Zijn rok bedekt even de knien : de baerd is lang en in twee gesplitst: 't aengesicht drukt een oud man uit : boven by 't achter-hoofd steekt de kop van een draeck ter rechter zijde, en ter luster kronkelt de staert rond-om : 't voor-hoofd pronkt met een goude ring."
 |
| "De Oude Wijze" achter de "Koningen". Uit Montanus...1669 Rechts in de tekst een beschrijving |
Wie zou dat toch zijn? Als we die ascetische "Oude Wijze" nu eens vergelijken met het plaatje hieronder en dan met de eerste persoon in het rijtje goden aan de rechterkant. Een ascetische figuur met vier armen en een slang. De Oude Wijze heeft een slang om zijn hoofd en die gouden ring op zijn voorhoofd; zou dat een oog kunnen zijn? Het kan bijna niet missen.
 |
| "Het Karnen van de Melkzee" uit een beschrijving van Malabar en Choromandel, 1672 Bron: www.delpher.nl |
 |
| De vereeuwigde Oude Wereldwijze op zijn Japans rechtsachter is niemand minder dan heer Shiva |
 |
| "Het Karnen van de Melkzee" Links voor Heer Shiva |
 |
| De hoogste god die volgens de Japanners de wereld schiep Bron: www.delpher.nl |
 |
| Detail Bron: www.delpher.nl |
 |
| Beschrijving van de afbeelding Bron: www.delpher.nl |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten