donderdag 14 augustus 2025

Ushaan-tor

Het moge duidelijk zijn : de makers van Star Trek putten regelmatig uit aardse culturen om buitenaardse beschavingen in de serie van markante objecten te voorzien, zoals ik al in een paar eerdere berichten heb beschreven.

Dit maal een opvallend feitje uit Star Trek : Enterprise seizoen 4 aflevering 13 United

Kapitein Archer en de Andoriaanse legerleider Shran moeten volgens Andoriaans gebruik een bloedig duel uitvechten. De daarbij gebruikte dodelijke wapens  genaamd Ushaan-Tor, doen me heel erg denken aan “knuckledusters”, boksbeugels met scherpe punten die in India nog heden ten dage worden gebruikt bij een bepaalde eeuwenoude vechttechniek 

Vergelijk de Ushaan-tor uit het filmfragment maar eens met de wapens op de oude tekeningen uit het einde van de 18e eeuw.

 

Ushaan-tor
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=QaHvN4BwtNU


Boksbeugels met scherpe punten, India, eind 18e eeuw


Boksbeugels met scherpe punten, India, eind 18e eeuw
Bron: https://open.theheritagelab.in/two-jeyties-wrestling/


dinsdag 12 augustus 2025

Bloemen voor Ixora

De bloem faya lobi of faja lobi  oorspronkelijk uit India afkomstig, werd in de 19e eeuw naar Suriname meegenomen door de Hindoestaanse immigranten. De faya lobi is een geliefde bloem in Suriname. De wetenschappelijk naam luidt Ixora coccinea en is aan deze plant gegeven door de Zweedse bioloog Carl Linnaeus.

Faja Lobi,
Bron: Google

Linnaeus heeft voor zijn beschrijving en naamgeving van de Ixora het 17-eeuwse werk Hortus Malabaricus van Hendrik van Rheede gebruikt. Van Rheede was in dienst van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en verbleef onder andere in zuid-India waar hij informatie verzamelde over de inheemse flora. Van Rheede beschreef de plant onder de lokale benaming Schetti, en maakte er een tekening bij  In zijn beschrijving  vermeldde hij verder dat de bloemen en zaden van deze plant in de tempels werden geofferd aan de god Ixora

Tekening van de Schetti, in Hortus Indicus Malabaricus
Bron:
https://archive.org/details/Hortus_Indicus_Malabaricus_Volume2/page/n30/mode/1up?view=theater


Detail uit de beschrijving van de Schetti
Bron: 
https://archive.org/details/Hortus_Indicus_Malabaricus_Volume2/page/n31/mode/1up?view=theater

“Flores hujus fructis gentiles Deo Ixora in sacris offerunt.”

De heidenen offeren de bloemen en vruchten in hun tempels aan de God Ixora
Bron: 
https://archive.org/details/Hortus_Indicus_Malabaricus_Volume2/page/n33/mode/1up?view=theater


Naar aanleiding van de beschrijving door Van Rheede gaf Linnaeus in 1753 de naam Ixora aan deze plantenfamilie.

Een god Ixora, die naam ben ik wel eens vaker tegengekomen in oude beschrijvingen over India uit de 17e en 18e eeuw. Ixora is niemand minder dan Shiva, een van de drie belangrijkste goden in het Indiase godenrijk. Ixora zou een Latijnse versie zijn van Eshvara, een van de namen van Shiva

Ixora, afgebeeld in het werk van dominee Baldaeus, 1672
Bron: www.delpher.nl

 

Beschrijving Ixora of Esware door Baldaeus, in de editie van 1917
Bron: www.delpher.nl

Beschrijving van Ixora of Mahadeu in de reisbeschrijving
van Wouter Schouten, 1676
Bron:
https://www.google.nl/books/edition/Wouter_Schoutens_Oost_Indische_voyagie/gY9jAAAAcAAJ?hl=nl&gbpv=1&dq=wouter+schouten+Ixora&pg=RA1-PA105&printsec=frontcover

De  oude Nederlandse schrijvers hebben de naam Ixora overgenomen uit Portugese beschrijvingen blijkens een in 1917 uitgegeven en geannoteerde bewerking van het boek van dominee Baldaeus.


Ixora genoemd in een Portugese beschrijving,
1917 uitgave van Baldaeus

De naam Ixora voor Shiva werd tot in de 18e eeuw gebruikt in Europese publicaties

Ixora of Mahadeu, Bernard, Picart 1723
Bron: www.delpher.nl


Een zieke wordt bij een beeld van Ixora gebracht om
genezing te verkrijgen. Bernard, Picart, 1729
Bron: www.delpher.nl

zondag 10 augustus 2025

Tjing boem: een muzikale verrassing in Star Trek : Enterprise

Nee, Het betreft geen oorstrelende melodie, maar een soort muziekinstrument, ergens waar je het niet zou verwachten. Namelijk de Klingon versie van een schellenboom  als rekwisiet in een Klingon gerechtszaal

Schellenboom in Klingon rechtszaal
bron : https://www.youtube.com/watch?v=PvXDPjcDZCI

Dit instrument was een onderdeel van de muziekkorpsen in het Ottomaanse leger, maar een schellenboom kon ook dienen als vaandel of standaard in een Ottomaans regiment.

Ottomaanse militaire muziek
Bron : https://www.youtube.com/watch?v=2eaxzv6obf8

De schellenboom heeft een verre reis  gemaakt in tijd en ruimte, van het laatmiddeleeuwse Ottomaanse Rijk via West-Europese legermuziekkorpsen naar een Klingon rekwisiet in Star Trek.  Dit krijgshaftige instrument past goed in de martiale cultuur van de Klingons. De paardenstaarten zijn waarschijnlijk afkomstig van de sark, een klingon rijdier. In de rechtszaal diende de schellenboom meer als teken van het gezag van het Klingon Rijk. In deze aflevering van Star Trek Enterprise : Judgement staan er twee glorieus opgesteld.

Schellenboom in Klingon gerechtszaal
Bron : https://www.youtube.com/watch?v=PvXDPjcDZCI

Processievaandel

In een van mijn vorige posts vroeg ik me af of er nog meer verrassingen in Star Trek zouden opduiken. Nou reken maar dat ik inmiddels  het een en ander heb gezien.

In de aflevering Home” van Star Trek Enterprise seizoen 4 Episode 3 hangt er een kerkelijk vaandel in de huiskamer van T’Pols moeder op Vulcan. Deze vaandels worden op aarde in de Rooms-Katholieke en Orthodoxe religieuze processies meegedragen. De afbeelding is niet heel goed zichtbaar, maar het lijkt wel Maria of een andere heilige die wordt bedreigd door een draak.


Processievaandel op de achtergrond
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=Vr6yacTaSgc 

Detail uit bovenstaande afbeelding

maandag 4 augustus 2025

25 december 500 jaar geleden : feest in Calicut

De Italiaan Ludovico di Varthema bezocht begin 16e eeuw Azië en publiceerde in 1510 zijn Itinerario

Een van de streken die hij bezocht was het koninkrijk Calicut, gelegen in de tegenwoordige staat Kerala. Daar bezocht hij een aantal tempels. Di Varthema gaf een uitgebreide beschrijving van de idolen, die er werden vereerd en in de uitgaven van zijn reisverslag werden deze voorzien van illustraties. Met de voor die tijd typerende “ruimdenkendheid” benoemde hij elk idool een “duivel”.

Hier is een voorbeeld

Een god in Calicut volgens Varthema,
Bron 

 De Nederlandse editie kwam in 1544 op de markt.
Titelpagina,
de ridderlijke reyse van heer Lodewijck Vertimans van Bolonien
Bron : https://www.dbnl.org/tekst/vart002ridd01_01/

God als een "duivel" afgebeeld
Bron : https://www.dbnl.org/tekst/vart002ridd01_01/

Vergrote afbeelding
Bron: https://www.dbnl.org/tekst/vart002ridd01_01/

Waar komt deze beeldvorming toch vandaan. De goden en godinnen uit het Hindoepantheon voldoen zelfs in hun grimmigste manifestaties niet aan deze beschrijvingen. Ze hebben geen horens en vogelpoten.

Varthema beschrijft een bezoek aan een tempel, waar op 25 december een religieus feest werd gevierd.

Beschrijving van de tempel en het decemberfeest
Bron: https://www.dbnl.org/tekst/vart002ridd01_01/

De beschrijving van het feest zou kunnen slaan op KartikaPurnima of Karthika deepam.

Deze feesten zijn ter ere van Kartikeya ook bekend als Murugan, en worden gevierd in de periode november-december. Mogelijk is de genoemde tempel de Mel Pazhani Murugan Temple.

Het water in de vijver bij de tempel is heilig. De olie waarmee de gelovigen volgens de beschrijving ritueel worden gezalfd  (Heilige olie) die eerst is geofferd aan de godheid en daarna als prasada gegeven aan de gelovigen

Abraham Rogerius, 1651 noemt een Cartica Panduga (feest) dat in november wordt gevierd. Hij beschikte echter niet over meer informatie

Abraham Rogerius 1651, over Cartica Panduga


Kartikeya in een publicatie uit 1842.
Gedigitaliseerd door Google.

Ter vergelijking met de illustratie uit Varthema's reisverslag een oud Indiaas beeld van Kartikeya. Oordeel zelf maar over de "duivelse" aard van het beeld.

Kartikeya
Bron: Google Arts & Culture

zondag 3 augustus 2025

Een astronomische verrassing in Star Trek : Enterprise

Star Trek Enterprise seizoen 2, aflevering 1 : Shockwave Part 2 bevat tegen het eind van de aflevering een astronomische verrassing, namelijk het sterrenbeeld Orion . In het overzicht  van Star Trek episodes, waarin sprake is van Orion, ben ik deze vermelding niet tegen gekomen, maar misschien heb ik iets over het hoofd gezien.

Een heel kort resumé. Door sabotage lijkt het alsof de bemanning van de Enterprise verantwoordelijk is voor de dood van enkele duizenden mensen. Hun ruimtemissie dreigt te worden stopgezet. Kapitein Jonathan Archer en zijn bemanning slagen er in bewijs te verzamelen dat zij niet verantwoordelijk zijn voor het het ongeluk.

Na de gelukkige afloop kijken kapitein Archer en zijn wetenschappelijk medewerker T’Pol uit een raam van Enterprise naar de sterren. En voilà, daar is heel vaag de Orion constellatie te zien. Ik moet zeggen dat het sterrenbeeld op de dvd beter te was te zien dan in het YouTube filmpje, waarvan hier een uitsnede wordt getoond. Ik heb de afbeelding behoorlijk moeten bewerken om de sterren redelijk zichtbaar te krijgen.

Uitzicht op de sterren : Star Trek Enterprise, Shockwave Part 2
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=KrLvb733oRA


Uitsnede van de afbeelding hierboven
Simpele weergave van Orion
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=KrLvb733oRA

Orion is te zien links van het midden, herkenbaar aan de gordel en de sterren die de trapeziums vormen. Ik geef toe het is wel een heel erg schematische weergave, die niet helemaal correspondeert met het beeld vanaf de aarde, maar een gezichtspunt vanuit een andere plek in het heelal zou kunnen weergeven.

Een afbeelding van Orion vanaf de aarde gezien wordt getoond  in de slotscene van "Family" een episode uit Star Trek :The Next Generation


Star Trek : The Next Generation, Family
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=M4c9dIQZIcs

Vergelijk de afbeelding uit Shockwave Part 2 met de foto voorzien van informatie over Orion.

Uitleg van de Orion constellatie
Bron: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Orion_constellation_explained.jpg

Wie weet wat voor verrassingen ik nog meer tegen zal komen in het Star Trek Universum

maandag 28 juli 2025

Sterrenbeeld Orion in Science Fiction op tv

Het sterrenbeeld Orion gezien vanaf de aarde
Bron: commons.wikimedia

Toeval bestaat niet. Heb ik net een verhaal gepost op mijn blog over het sterrenbeeld Orion in de Hindoemythologie, zie ik kort daarna bij het terugkijken van Battlestar Galactica (2004-2009) in seizoen 4 hoe het sterrenbeeld Orion meerdere keren in volle glorie wordt getoond in drie afleveringen. Tsja als je het verhaal en de dialogen al vaker hebt gezien, ga je opletten op wat er zoal op de achtergrond gebeurt en te zien is.

Ik ga hier niet in op het feit of het in deze afleveringen getoonde beeld van Orion voldoet aan de wetenschappelijk eisen van de astronomie. Het verhaal is en blijft fictie.

Het sterrenbeeld Orion is te zien in de afleveringen The Ties that Bind , The Hub en de laatste aflevering Daybreak, part II

https://en.battlestarwikiclone.org/wiki/The_Ties_That_Bind

Zie onder het hoofd Analysis de opmerkingen over de Orion Constellatie in deze aflevering.

https://en.battlestarwikiclone.org/wiki/The_Hub

Zie onder het hoofd Notes de opmerking over de zichtbare sterrenstelsels, waaronder Orion.

https://en.battlestarwiki.org/Daybreak,_Part_II

Zie onder het hoofd Analysis de opmerking over zichtbare sterrenstelsels , waaronder Orion.

Ook in Star Trek speelt het Sterrenbeeld Orion in sommige afleveringen een rol.

De episode Who Watches the Watchers  speelt op planeet Mintaka III. Mintaka is een van de drie sterren in de gordel van Orion. Er is een overzicht van Star Trek afleveringen waarin het sterrenbeeld Orion is te zien.

De introductie van Orion in de BSG aflevering The Ties that Bind was een vergissing, een foutje van het special effects team. De gebruikte software maakte automatisch het sterrenbeeld Orion. Het hoe en waarom wordt hier in deze discussie groep uitgelegd 

Ook andere BSGfans herkenden Orion, getuige onderstaande links

https://darthmojo.wordpress.com/2009/03/26/my-god-it-full-of-the-wrong-stars/

https://neverfeltbetter.wordpress.com/2022/05/18/nfb-re-watches-battlestar-galactica-season-four-the-ties-that-bind/

https://stargazerslounge.com/topic/82965-accurate-constellations-in-filmsmovies/

 

Uitleg van het sterrenbeeld Orion, gezien vanaf de aarde
Bron:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Orion_constellation_explained.jpg

Familiegeschiedenis : Oom Fer, Ferdinand Bijl 1911-1971

Tussen de familiepapieren is een overlijdenskaart van Ferdinand Bijl, 1911-1971 aangetroffen.

Oom Fer zoals wij hem kenden was de jongste broer van mijn grootvader Willem Bijl (1904-1986).

Hij ging niet zoals zijn oudere broers Willem en Han de bouw in, maar werd apotheker, gevestigd in Den Helder. Er ging een verhaal dat hij als kind een zwakker hart had overgehouden aan een infectieziekte. Zijn ouders Steffen Bijl en Theresia Diergaarde besloten daarom dat hij niet in de bouw aan de slag kon, en zorgden ervoor dat hij kon gaan studeren.

Oom Fer was gehuwd met tante Gré (Margaretha Hillegonda Maria van Os)

Ferdinand Bijl en Margaretha Hillegonda van Os
Trouwfoto?

Overlijdensadvertentie van Steffen Bijl, 1944
F. Bijl en M.H.M. Bijl-van Os staan genoemd bij de nabestaanden
Bron: www.delpher.nl

Advertentie echtpaar Bijl-van Os 1944
Bron: www.delpher.nl



Het overlijden van oom Fer op 2 september  1971
Overlijdensadvertentie in de Volkskrant
Bron: www.delpher.nl



Rouwkaart Ferdinand Bijl
1971




Oom Fer
tekst bij de foto links





 In Den Helder is een straat vernoemd naar drs Ferdinand Bijl, oom Fer.

donderdag 24 juli 2025

4 juli 1054 : een ster helderder dan Venus

Het verhaal begint met een legende: twee heiligen Patanjali en Vyaghrapada  hadden door strenge penitenties en diepe devotie de goddelijk Shiva zover gekregen dat hij op hun verzoek zijn kosmische dans voor hun ogen uitvoerde bij Chidambaram in Zuid-India.

Shiva Nataraja in de cirkel van kosmisch vuur

Dominee Sijnjeu schreef in 1710 over een historie dat de God op Sidambaram in de lucht zou dansen

Sijnjeu noemde in 1710de historie
dat God (Shiva) op Sidambaram in de lucht zou dansen
Bron: www.delpher.nl

De tempel Chidambaram is verbonden met een van de 5 elementen van Shiva, namelijk “De Lucht”, Akasha.

Abraham Rogerius 1651,
de tempel Settamberam is het element "Lucht, die zij Akasjem noemen"
Bron: www.delpher.nl

Dit is niet de lucht die wij dagelijks inademen maar de kosmische ether,  of te wel het hemelgewelf. Shiva danste in de gedaante van een sterrenbeeld in een superbe voorstelling de sterren van de hemel

Chidambaram getekend in 1774 door Carel Frederik Reimer, detail
Bron:
https://artsandculture.google.com/asset/de-grote-pagode-te-chalembron-india-reimer-carel-frederik/VgEqb0GZCG-Lcw?hl=en

De tempel te Chidambaram is nauw verbonden met het sterrenbeeld Mriga (het hert) Waarom dit sterrenbeeld Mriga wordt genoemd is onderwerp van een ander nogal pikant verhaal.  Een belangrijke ster in deze constellatie is Ardra of Arudra, namelijk Shiva in zijn Rudra manifestatie de Jager, gewapend met pijl en boog.

In Chidambaram worden jaarlijks twee belangrijke feesten in relatie tot deze constellatie gevierd,  namelijk Brahmotsavam van Ani Thirumanjanam en  Arudra Darshan.  Over het eerste feest later meer.

In deze tempel vereert men Shiva in zijn Nataraja manifestatie. Zou Shiva ooit in de Mriga constellatie als danser zijn gezien? Volgens sommigen wel.

Sterren zijn geen speldeknoppen vastgeprikt op een zwarte achtergrond. Sterren zijn objecten die bewegen in de driedimensionale ruimte van het universum om ons heen. Ze veranderen van positie en dus ook ten opzichte van de gerelateerde sterren in een constellatie. Sterrenbeelden zijn trouwens een menselijke fictie. Door denkbeeldige lijnen te trekken tussen sterren ontstaat er een gefantaseerde vorm, die we dan een naam geven.

In de astronomie is een (niet geheel onomstreden) deelwetenschap archeoastronomie. Archeoastronomie richt simpel gezegd zich op de beoefening van astronomie in diverse beschavingen in het verleden. Astronomen kunnen onder andere plaats en positie van sterren in de achter ons liggende eeuwen en millennia terug berekenen, met in achtneming van een groot aantal astronomische variabelen. 

Een aantal jaren geleden bracht een Indiase wetenschapper een voorzichtige met mitsen en maren omklede hypothese dat Nataraja beelden gebaseerd zouden kunnen zijn op astronomische gebeurtenissen.  Er zou een onder andere een astronomische relatie kunnen zijn tussen Nataraja en de sterrenhemel, namelijk dat het beeld het sterrenbeeld weergeeft zoals het werd waargenomen in de periode dat het beeld is vervaardigd.

Sommige beelden, die gedateerd kunnen worden (in een eeuw of regeerperiode van een dynastie of koning) zijn vergeleken met het sterrenbeeld uit die tijd. Dat wil zeggen de onderlinge verhoudingen en afmetingen in het beeld zijn afgezet tegen de posities van de sterren, die met behulp van archeoastronomie zouden zijn berekend. Je moet er dan maar van uitgaan dat de berekeningen goed zijn gedaan en niet verfraaid of gemanipuleerd. Zie de links naar diverse artikelen aan het einde van deze post.

Nu is er een astronomische gebeurtenis die wel duidelijk in relatie staat tot Chidambaram en de Nataraja, namelijk een supernova, die op 4 juli 1054 in Azië werd waargenomen. Op die dag verscheen er een helder licht aan de hemel, vele malen helderder dan Venus en was 23 dagen lang zichtbaar. Dat moet een waar spektakel zijn geweest aan de nachthemel. Deze gebeurtenis werd beschreven door sterrenkundigen in China en Japan. Nu (sinds 1931) weten we dat het om een supernova ging, die te zien was in de constellatie Nandi, de stier van Shiva. De constellatie Nandi grenst aan Mriga. De symboliek is treffend. Nandi houdt op aarde trouw de wacht bij de tempels van Shiva.

Deze supernova vond op 6500 lichtjaar afstand eerder plaats in 5500 voor onze jaartelling. Het licht van deze explosie heeft er 6500 jaar over gedaan voordat het door menselijke ogen op deze planeet werd waargenomen. Een lichtjaar is de afstand die het licht in een jaar aflegt: 9461 miljard kilometer. De dichtstbijzijnde ster buiten ons zonnestelsel Proxima Centauri  is 4,2465 lichtjaar van ons verwijderd. Om een idee te geven hoe ver dat is: met de meest geavanceerde rakettechnologie tot onze beschikking namelijk een ionenaandrijving zou de reis naar dit stelsel ruim 81 jaar duren.

Nu is de Nataraja vorm van Shiva al heel oud. Dansende Shivabeelden in diverse vormen en materialen werden al vele eeuwen voor 1054 vervaardigd  De klassieke Nataraja, de god in de ring van kosmisch vuur, is als icoon ouder dan 1054. Zo is er bijvoorbeeld een Nataraja in de hemelse vuurkrans waarvan de vervaardiging is gedateerd in de negende eeuw. 

Volgens sommige opvattingen is Agni in de linkerhand van Nataraja een symbool van de supernova. Maar Nataraja beelden met Agni in de hand zijn al gemaakt in de 9e eeuw, ver voor 1054. 

Er zou een relatie tussen de supernova en het feest dat in juli in de tempel van Chidambaram wordt gevierd. Brahmotsavam van AniThirumanjanam. Het feest zou in de tweede helft van de 11e eeuw zijn ingevoerd, dus tussen 1050-1100 en wordt gevierd in de maand juli, de maand dat de supernova werd waargenomen. Het licht aan de hemel werd in India ervaren en beschouwd als de kosmische dans van Nataraja. Er is in Cambodja een inscriptie uit 1054 gevonden waarin Shiva wordt genoemd als “Hij die  de sterren helderder dan Venus doet schijnen”.

Het verhaal begon met een legende, maar eigenlijk is de legende de afsluiting van een kosmisch drama: de dood van een ster, die met zijn sterven de bouwstenen voor nieuwe materie en nieuw leven het universum in blaast. Vernietiging en Schepping in een ogenblik. Dat is de kosmische Shiva ten voeten uit.

Tot slot.

De  resten van de supernova waargenomen in 1054 zijn met een telescoop of sterke verrekijker te zien in het sterrenbeeld Taurus (Stier) als de Krab Nevel  niet te verwarren met de Zuidelijke Krabnevel 

De naburige constellatie Mriga kennen wij als Orion en de ster Ardra of Arudra draagt in de westerse astronomie de naam Betelgeuze.

Verder lezen? Zie de volgende artikelen, waaruit ik de nodige informatie heb kunnen halen. Voor de Nederlandse lezer helaas alleen maar in het Engels geschreven. Maar geen nood. AI helpt wel met de vertaling.

https://www.chidambaramhiddentreasure.com/orion-chidambaram/

https://www.chidambaramhiddentreasure.com/chidambaram-nataraja-orion-correlation/

https://www.downtoearth.org.in/science-technology/records-of-historical-supernova-found-in-karnataka-63689

https://10000yearsblog.wordpress.com/2016/03/15/sivas-dance-of-bliss/#:~:text=Overgrown%20by%20a%20type%20of,he%20met%20another%20saint%2C%20Vyagrapada.

https://indiafacts.org/cosmic-consciousness-and-astronomical-association-of-natarajas-dance-with-apasmara-and-agastya/

https://indiafacts.org/wp-content/uploads/2018/09/Cosmic-Consciousness-And-Astronomical-Association-Of-Natar%C4%81ja-07.jpg

https://www.researchgate.net/figure/dentification-of-Orion-Shiva-or-erumai-kotthi-as-Horus-in-Egypt_fig1_292371307

woensdag 16 juli 2025

Foutje

Kennelijk was een grote zetduivel bezig geweest in La Galerie Agréable du Monde, in 1728 uitgegeven door Pieter van der Aa (Pierre van der Aa), want in de hier getoonde illustratie staat als bijschrift:

Pagode ou Temple de l'Idole de Wistnou, réprésenté sous la Figure d'un Pilier.

In het Nederlands vertaald staat er: Pagode of tempel van het Beeld van Wistnou (Vishnu), verbeeld in de gedaante van een kolom.

Oeps. Dat is een flinke fout. Gezien de vele duivelse figuren in deze prent, is in de drukkerij een heel legioen zetduivels bezig geweest. Niet heer Vishnu, maar heer Shiva werd en wordt in de gedaante van een kolom, de Lingam vereerd.

Overigens heeft deze kolom meer weg van een grote vlam, dan de eigenlijke lingam

P, van der Aa, werkzaam in Leiden  had dit feit kunnen nalezen in alle veel gelezen oudere drukwerken over India, die ongetwijfeld aanwezig waren in de bibliotheek van de Leidse Universiteit 

Pagode ou Temple de l'Idole de Wistnou, réprésenté sous la Figure d'un Pilier
La Galerie Agréable du Monde, 1728
Bron: www.delpher.nl

zondag 13 juli 2025

Niet moeders mooiste : vervolg

In mijn vorige post kan men lezen hoe in de oude Indiase kunst Asuras (demonen) werden afgebeeld.

Honderden jaren geleden werden deze afbeeldingen in Europese publicaties overgenomen, veelal geïnspireerd op de mythe van de 10 avatars van Vishnu, met name de Kourma avatar, waarin het Karnen van de Melkzee wordt afgebeeld ; Goden en Asuras trekken aan de slang. Deze scene is te zien in het werk van dominee Baldaeus uit 1672 en ook in een iets andere variant bij Olfert Dapper eveneens in 1672 uitgegeven. 

Het Karnen van de Zee is een episode uit de 10 Avatars van Vishnu, die ook te zien zijn bij de bovengenoemde auteurs. De prenten bij Baldaeus en Dapper heb ik al eerder besproken in de blog.

Zeer waarschijnlijk zijn deze prenten gebaseerd op originele tekeningen gemaakt door een Nederlandse kunstenaar Philips Angel II die in dienst van de VOC in Azië had gewerkt en met dit thema in aanraking was gekomen.

Thema's uit de Hindoe mythologie, met name de avatars van Vishnu zijn te zien op de titelpagina van Arnoldus Montanus  Oud en Nieuw Oost-Indien, uitgegeven in 1680

Titelpagina Oud en Nieuw Oost-Indien, 1680
Bron: www.delpher.nl

Direct onder de titel zweven een aantal hemelse figuren, waaronder een met meerdere armen.

Van links naar rechts is te zien : waarschijnlijk Ram (met pijl en boog). Boven Ram een hangende yogi. Vervolgens de Narasimha avatar, een tempel, daaronder een meerhoofdige figuur, en daaronder een naakte mannenfiguur met 4 armen dansend op een liggende duivel, een duivel die een mens op een altaar met een bijl aanvalt. Helemaal rechts een groep die aan een  grote slang trekt (voorstelling van het karnen van de Zee).Daarboven een oprukkend leger. Daaronder een schildpad (de Kourma avatar van Vishnu ) en een figuur oprijzend uit een vis (de Matsya avatar van Vishnu).

Een vergelijkbare verzameling idolen is te zien op een prent in Galerie Agréable du Monde,  in 1728 uitgegeven door Pieter van der Aa 

Tempel met beelden en idolen. Detail
Galerie Agréable du Monde, 1728
Bron: www.delpher.nl

Op deze illustratie is onder andere een voorstelling van een tempel met daarin de Matsya avatar van Vishnu. Daarnaast staat een figuur met vele borsten, namelijk de Griekse godin Artemis van Efeze. Mogelijk is hier sprake van een verwarring met Meenakshi met de drie borsten. Vervolgens zien we een idool met vele hoofden zittende op een stier. Bovenop heeft dit beeld nog een paardenhoofd. Daarachter staat het bijzondere paard dat met het Karnen uit de Melkzee omhoogkwam. Uiterst rechts ziet men een stukje van het Karnen van de Zee met een Asura (te herkennen aan de horens en dierenpoten)  die aan de slang trekt.  Bovenop zit Vishnu en onderaan draagt Kourma, de schildpad het geheel.

dinsdag 8 juli 2025

Niet moeders mooiste

In een aantal posts van de afgelopen weken kan men lezen hoe Europese reizigers in de 16e eeuw en de eeuwen erna het uiterlijk van godenbeelden in culturen op de andere continenten beschreven, namelijk letterlijk als duivels. In het Hindoeïsme is er echter geen ultieme bron of oorsprong van het kwade in de wereld.. De Duivel in de Indiase religie bestaat niet als zodanig. Wel kende men er Asuras  en Rakshasas, bovennatuurlijke sterfelijke wezens, waaronder een aantal die door hun ambities vaak in conflict kwamen met de goddelijke machten. Asuras en Rakshasas worden in vertalingen demonen  genoemd.

Hoe werden deze demonen in de oude Indiase kunst afgebeeld? Nou, meestal niet als moeders mooiste. Tot hun anatomie behoorden horens, rare oren, dierenkoppen, slagtanden en dierenpoten en soms ook meerdere armen en hoofden.

Geef de ogen maar de kost met deze kleine selectie plaatjes ter illustratie van de beschrijving hierboven

 Feestmaaltijd voor goden, heiligen en demonen

Goden, heiligen en demonen aan de dis
India,_Kangra_-_A_Feast_for_the_Gods_-_2018.121_-_Cleveland_Museum_of_Art


detail: Shiva in gezelschap van demonen aan de maaltijd
India,_Kangra_-_A_Feast_for_the_Gods_-_2018.121_-_Cleveland_Museum_of_Art

Detail; demonen aan de dis
India,_Kangra_-_A_Feast_for_the_Gods_-_2018.121_-_Cleveland_Museum_of_Art

Vishnu doodt demonen

detail: Vishnu Avatar Matsya doodt demon
Bron: wikimedia.commons

Detail : Vishnu Avatar Varaha doodt demon
Bron: wikipedia


Detail: Vishnu Avatar Varaha doodt demon
Bron: wikimedia.commons

Kali in gevecht met een demon

Detail: demon wordt gedood door de godin Kali
Bron: wikimedia.commons

Maar dan toch uiteindelijk een godheid gevonden met een nogal demonisch uiterlijk. Shiva doodt Yama, de god van de dood. Yama is geen demon, maar een god, die in deze tekening evenwel net zo afschrikwekkend is afgebeeld als een Asura.

Detail: Yama wordt door Shiva gedood
Bron: wikimedia.commons