donderdag 14 augustus 2025

Ushaan-tor

Het moge duidelijk zijn : de makers van Star Trek putten regelmatig uit aardse culturen om buitenaardse beschavingen in de serie van markante objecten te voorzien, zoals ik al in een paar eerdere berichten heb beschreven.

Dit maal een opvallend feitje uit Star Trek : Enterprise seizoen 4 aflevering 13 United

Kapitein Archer en de Andoriaanse legerleider Shran moeten volgens Andoriaans gebruik een bloedig duel uitvechten. De daarbij gebruikte dodelijke wapens  genaamd Ushaan-Tor, doen me heel erg denken aan “knuckledusters”, boksbeugels met scherpe punten die in India nog heden ten dage worden gebruikt bij een bepaalde eeuwenoude vechttechniek 

Vergelijk de Ushaan-tor uit het filmfragment maar eens met de wapens op de oude tekeningen uit het einde van de 18e eeuw.

 

Ushaan-tor
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=QaHvN4BwtNU


Boksbeugels met scherpe punten, India, eind 18e eeuw


Boksbeugels met scherpe punten, India, eind 18e eeuw
Bron: https://open.theheritagelab.in/two-jeyties-wrestling/


dinsdag 12 augustus 2025

Bloemen voor Ixora

De bloem faya lobi of faja lobi  oorspronkelijk uit India afkomstig, werd in de 19e eeuw naar Suriname meegenomen door de Hindoestaanse immigranten. De faya lobi is een geliefde bloem in Suriname. De wetenschappelijk naam luidt Ixora coccinea en is aan deze plant gegeven door de Zweedse bioloog Carl Linnaeus.

Faja Lobi,
Bron: Google

Linnaeus heeft voor zijn beschrijving en naamgeving van de Ixora het 17-eeuwse werk Hortus Malabaricus van Hendrik van Rheede gebruikt. Van Rheede was in dienst van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en verbleef onder andere in zuid-India waar hij informatie verzamelde over de inheemse flora. Van Rheede beschreef de plant onder de lokale benaming Schetti, en maakte er een tekening bij  In zijn beschrijving  vermeldde hij verder dat de bloemen en zaden van deze plant in de tempels werden geofferd aan de god Ixora

Tekening van de Schetti, in Hortus Indicus Malabaricus
Bron:
https://archive.org/details/Hortus_Indicus_Malabaricus_Volume2/page/n30/mode/1up?view=theater


Detail uit de beschrijving van de Schetti
Bron: 
https://archive.org/details/Hortus_Indicus_Malabaricus_Volume2/page/n31/mode/1up?view=theater

“Flores hujus fructis gentiles Deo Ixora in sacris offerunt.”

De heidenen offeren de bloemen en vruchten in hun tempels aan de God Ixora
Bron: 
https://archive.org/details/Hortus_Indicus_Malabaricus_Volume2/page/n33/mode/1up?view=theater


Naar aanleiding van de beschrijving door Van Rheede gaf Linnaeus in 1753 de naam Ixora aan deze plantenfamilie.

Een god Ixora, die naam ben ik wel eens vaker tegengekomen in oude beschrijvingen over India uit de 17e en 18e eeuw. Ixora is niemand minder dan Shiva, een van de drie belangrijkste goden in het Indiase godenrijk. Ixora zou een Latijnse versie zijn van Eshvara, een van de namen van Shiva

Ixora, afgebeeld in het werk van dominee Baldaeus, 1672
Bron: www.delpher.nl

 

Beschrijving Ixora of Esware door Baldaeus, in de editie van 1917
Bron: www.delpher.nl

Beschrijving van Ixora of Mahadeu in de reisbeschrijving
van Wouter Schouten, 1676
Bron:
https://www.google.nl/books/edition/Wouter_Schoutens_Oost_Indische_voyagie/gY9jAAAAcAAJ?hl=nl&gbpv=1&dq=wouter+schouten+Ixora&pg=RA1-PA105&printsec=frontcover

De  oude Nederlandse schrijvers hebben de naam Ixora overgenomen uit Portugese beschrijvingen blijkens een in 1917 uitgegeven en geannoteerde bewerking van het boek van dominee Baldaeus.


Ixora genoemd in een Portugese beschrijving,
1917 uitgave van Baldaeus

De naam Ixora voor Shiva werd tot in de 18e eeuw gebruikt in Europese publicaties

Ixora of Mahadeu, Bernard, Picart 1723
Bron: www.delpher.nl


Een zieke wordt bij een beeld van Ixora gebracht om
genezing te verkrijgen. Bernard, Picart, 1729
Bron: www.delpher.nl

zondag 10 augustus 2025

Tjing boem: een muzikale verrassing in Star Trek : Enterprise

Nee, Het betreft geen oorstrelende melodie, maar een soort muziekinstrument, ergens waar je het niet zou verwachten. Namelijk de Klingon versie van een schellenboom  als rekwisiet in een Klingon gerechtszaal

Schellenboom in Klingon rechtszaal
bron : https://www.youtube.com/watch?v=PvXDPjcDZCI

Dit instrument was een onderdeel van de muziekkorpsen in het Ottomaanse leger, maar een schellenboom kon ook dienen als vaandel of standaard in een Ottomaans regiment.

Ottomaanse militaire muziek
Bron : https://www.youtube.com/watch?v=2eaxzv6obf8

De schellenboom heeft een verre reis  gemaakt in tijd en ruimte, van het laatmiddeleeuwse Ottomaanse Rijk via West-Europese legermuziekkorpsen naar een Klingon rekwisiet in Star Trek.  Dit krijgshaftige instrument past goed in de martiale cultuur van de Klingons. De paardenstaarten zijn waarschijnlijk afkomstig van de sark, een klingon rijdier. In de rechtszaal diende de schellenboom meer als teken van het gezag van het Klingon Rijk. In deze aflevering van Star Trek Enterprise : Judgement staan er twee glorieus opgesteld.

Schellenboom in Klingon gerechtszaal
Bron : https://www.youtube.com/watch?v=PvXDPjcDZCI

Processievaandel

In een van mijn vorige posts vroeg ik me af of er nog meer verrassingen in Star Trek zouden opduiken. Nou reken maar dat ik inmiddels  het een en ander heb gezien.

In de aflevering Home” van Star Trek Enterprise seizoen 4 Episode 3 hangt er een kerkelijk vaandel in de huiskamer van T’Pols moeder op Vulcan. Deze vaandels worden op aarde in de Rooms-Katholieke en Orthodoxe religieuze processies meegedragen. De afbeelding is niet heel goed zichtbaar, maar het lijkt wel Maria of een andere heilige die wordt bedreigd door een draak.


Processievaandel op de achtergrond
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=Vr6yacTaSgc 

Detail uit bovenstaande afbeelding

maandag 4 augustus 2025

25 december 500 jaar geleden : feest in Calicut

De Italiaan Ludovico di Varthema bezocht begin 16e eeuw Azië en publiceerde in 1510 zijn Itinerario

Een van de streken die hij bezocht was het koninkrijk Calicut, gelegen in de tegenwoordige staat Kerala. Daar bezocht hij een aantal tempels. Di Varthema gaf een uitgebreide beschrijving van de idolen, die er werden vereerd en in de uitgaven van zijn reisverslag werden deze voorzien van illustraties. Met de voor die tijd typerende “ruimdenkendheid” benoemde hij elk idool een “duivel”.

Hier is een voorbeeld

Een god in Calicut volgens Varthema,
Bron 

 De Nederlandse editie kwam in 1544 op de markt.
Titelpagina,
de ridderlijke reyse van heer Lodewijck Vertimans van Bolonien
Bron : https://www.dbnl.org/tekst/vart002ridd01_01/

God als een "duivel" afgebeeld
Bron : https://www.dbnl.org/tekst/vart002ridd01_01/

Vergrote afbeelding
Bron: https://www.dbnl.org/tekst/vart002ridd01_01/

Waar komt deze beeldvorming toch vandaan. De goden en godinnen uit het Hindoepantheon voldoen zelfs in hun grimmigste manifestaties niet aan deze beschrijvingen. Ze hebben geen horens en vogelpoten.

Varthema beschrijft een bezoek aan een tempel, waar op 25 december een religieus feest werd gevierd.

Beschrijving van de tempel en het decemberfeest
Bron: https://www.dbnl.org/tekst/vart002ridd01_01/

De beschrijving van het feest zou kunnen slaan op KartikaPurnima of Karthika deepam.

Deze feesten zijn ter ere van Kartikeya ook bekend als Murugan, en worden gevierd in de periode november-december. Mogelijk is de genoemde tempel de Mel Pazhani Murugan Temple.

Het water in de vijver bij de tempel is heilig. De olie waarmee de gelovigen volgens de beschrijving ritueel worden gezalfd  (Heilige olie) die eerst is geofferd aan de godheid en daarna als prasada gegeven aan de gelovigen

Abraham Rogerius, 1651 noemt een Cartica Panduga (feest) dat in november wordt gevierd. Hij beschikte echter niet over meer informatie

Abraham Rogerius 1651, over Cartica Panduga


Kartikeya in een publicatie uit 1842.
Gedigitaliseerd door Google.

Ter vergelijking met de illustratie uit Varthema's reisverslag een oud Indiaas beeld van Kartikeya. Oordeel zelf maar over de "duivelse" aard van het beeld.

Kartikeya
Bron: Google Arts & Culture

zondag 3 augustus 2025

Een astronomische verrassing in Star Trek : Enterprise

Star Trek Enterprise seizoen 2, aflevering 1 : Shockwave Part 2 bevat tegen het eind van de aflevering een astronomische verrassing, namelijk het sterrenbeeld Orion . In het overzicht  van Star Trek episodes, waarin sprake is van Orion, ben ik deze vermelding niet tegen gekomen, maar misschien heb ik iets over het hoofd gezien.

Een heel kort resumé. Door sabotage lijkt het alsof de bemanning van de Enterprise verantwoordelijk is voor de dood van enkele duizenden mensen. Hun ruimtemissie dreigt te worden stopgezet. Kapitein Jonathan Archer en zijn bemanning slagen er in bewijs te verzamelen dat zij niet verantwoordelijk zijn voor het het ongeluk.

Na de gelukkige afloop kijken kapitein Archer en zijn wetenschappelijk medewerker T’Pol uit een raam van Enterprise naar de sterren. En voilà, daar is heel vaag de Orion constellatie te zien. Ik moet zeggen dat het sterrenbeeld op de dvd beter te was te zien dan in het YouTube filmpje, waarvan hier een uitsnede wordt getoond. Ik heb de afbeelding behoorlijk moeten bewerken om de sterren redelijk zichtbaar te krijgen.

Uitzicht op de sterren : Star Trek Enterprise, Shockwave Part 2
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=KrLvb733oRA


Uitsnede van de afbeelding hierboven
Simpele weergave van Orion
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=KrLvb733oRA

Orion is te zien links van het midden, herkenbaar aan de gordel en de sterren die de trapeziums vormen. Ik geef toe het is wel een heel erg schematische weergave, die niet helemaal correspondeert met het beeld vanaf de aarde, maar een gezichtspunt vanuit een andere plek in het heelal zou kunnen weergeven.

Een afbeelding van Orion vanaf de aarde gezien wordt getoond  in de slotscene van "Family" een episode uit Star Trek :The Next Generation


Star Trek : The Next Generation, Family
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=M4c9dIQZIcs

Vergelijk de afbeelding uit Shockwave Part 2 met de foto voorzien van informatie over Orion.

Uitleg van de Orion constellatie
Bron: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Orion_constellation_explained.jpg

Wie weet wat voor verrassingen ik nog meer tegen zal komen in het Star Trek Universum