Deze zomer, 20 jaar geleden verwoestte Hurricane Katrina grote delen van New Orleans , een stad die ik drie jaar daarvoor had bezocht.
De leenwoorden orkaan en hurricane zijn ontleend aan het Spaanse huracan, welke is afgeleid van naam van de Maya storm god Huracan.
Nu werd en wordt Europa ook van tijd tot tijd geteisterd door zwaar
noodweer, maar de stormen waarmee de Spaanse veroveraars in het Caribisch gebied vanaf 1492 te maken
kregen waren en zijn van een onovertroffen buitencategorie. Ze gaven dan ook de naam
huracan aan deze stormen. De Maya’s en de Caribische Taino noemden de stormen ook huracan naar hun storm god.
Hurakan was de God van de schepping, storm wind en vuur, en
vernietiging. Hij werd afgebeeld met een menselijk been, en een been overgaande
in een slang. Uit zijn voorhoofd verscheen een fakkel. Hurakan had de mensheid drie
keer geschapen. De eerste keer was een faliekante mislukking. De tweede keer
was de God boos over zijn schepsels en roeide hij ze uit met een zondvloed. Pas
de derde keer was scheepsrecht, en was Hurakan tevreden met de stervelingen.
Het woord orkaan komt in Nederland al in de 17e
eeuw voor. Oud Nederlandse woorden voor dergelijke stormen waren dwarrelwind,
dwarrelstorm of wervelstorm. Berucht is de zomerstorm van 1 augustus 1674 die
de Dom in Utrecht trof.
Hier volgen enkele voorbeelden van het gebruik van het woord orkaan in Nederlandse drukwerken.
 |
| In 1681 werd orkaan beschreven als een uitheems woord, Bron: Google Boeken |
 |
| 1700 orkanen in het Caribisch gebied beschreven Bron: Google Boeken |
,
 |
| 1705, beschrijving van een orkaan Bron: Google Boeken |
 |
| Picart, 1723, de godenbeelden van Campeche en Yucatan Bron: https://www.google.nl/books/edition/Naaukeurige_beschryving_der_uitwendige_g/TOdoyXRqf7UC?hl=nl&gbpv=1&dq=picart+yucatan&pg=PA124-IA6&printsec=frontcover |
Vergelijk deze illustratie maar eens met een oude Maya afbeelding van Hurakan
 |
| 1727, Beschrijving van de godenbeelden van Campeche en Yucatan door Picart, Bron: www.delpher.nl |
Hurakan vinden we in de westerse literatuur afgebeeld in het werk van Picart , overigens zonder benaming van de god.
 |
| 1727, afbeelding behorende bij de beschrijving van Picart Bron: https://www.dbnl.org/tekst/pica002naau03_01/pica002naau03_01_0060.php |
 |
| Het volgende plaatje komt uit dit boek uit 1671 Bron: Google |
 |
| Een vereenvoudigde weergave is te vinden in een oudere uitgave uit 1671 Dit beeld is minder goed herkenbaar als Hurakan Bron: Google Boeken |
 |
| In 1731 komen we de Indiaanse herkomst Hurakan tegen als bron van het woord orkaan Bron: www.delpher.nl |
Enkele tijdschriftartikelen
 |
| 1870, de God Hurakan beschreven Bron: www.delpher.nl |
 |
| 1872, de stormgod Hurakan Bron: www.delpher.nl |
 |
| 1895, benamingen ontleend aan Huracan (Hurakan) Bron: www.delpher.nl |
Huracan of Hurakan in de kranten
 |
| 1927 herkomst van het woord orkaan Bron: www.delpher.nl |
 |
| 1936, de titel spreekt voor zich Bron: www.delpher.nl |
 |
| 1936, de energie van een orkaan Bron: www.delpher.nl |
Onweer boven de Caribische zee in het orkaanseizoen 2024. Hurakan laat zich zien
Geen opmerkingen:
Een reactie posten